Αποστολή:
Φανή Χαρίση,
Αριστείδης Μάτιος
Ερημοι δρόμοι και ελάχιστοι κάτοικοι. Αυτό είναι το σκηνικό στη Μεσολακκιά Σερρών, εκεί που πριν από περίπου δύο χρόνια είχαν στραφεί τα φώτα του πλανήτη, καθώς παρακολουθούσε με κομμένη ανάσα τη σκαπάνη των αρχαιολόγων στον Τύμβο Καστά, οι οποίοι αναζητούσαν τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή κάποιου συγγενούς του σε ένα πελώριο ταφικό μνημείο.
Το καλοκαίρι του 2014 η Μεσολακκιά των 300 κατοίκων έγινε το επίκεντρο του κόσμου. Τα ευρήματα της ανασκαφής είχαν γίνει αντικείμενο συζήτησης και προβολής ακόμα και στα διεθνή μέσα, με τους αρχαιολόγους να ερίζουν για χρονολογίες και ιστορικά πρόσωπα.
Σήμερα στην περιοχή επικρατούν ερημιά και πλήρη εγκατάλειψη. Οι αρχαιολόγοι έχουν φύγει και μόνο οι μπάρες απαγόρευσης εισόδου και ένα φυλάκιο στον χωμάτινο δρόμο μέσα στα χωράφια, λίγο πριν από τον τύμβο, θυμίζουν ότι εδώ κάποτε υπήρχαν φύλακες και αστυνομικοί που απαγόρευαν την είσοδο στους… περίεργους που ήθελαν να δουν το ταφικό μνημείο, έστω και εξ αποστάσεως, ενώ μέσα αρχαιολόγοι και άλλοι επιστήμονες δούλευαν πυρετωδώς.
Για να βρεις τον δρόμο που οδηγεί στον τύμβο πρέπει να ρωτήσεις τους κατοίκους στη Μεσολακκιά, γιατί πινακίδες δεν υπάρχουν πουθενά. Οι κάτοικοι είναι απογοητευμένοι αλλά και εξοργισμένοι από την αδιαφορία της Πολιτείας.
«Μένουμε δίπλα στον τύμβο. Θα πεθάνουμε και δεν θα μας έχουν αφήσει να μπούμε μέσα να δούμε την Ιστορία μας, αυτά που αποκαλύφθηκαν» λέει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο Γιώργος Καρκαλέτσης, ο οποίος από την πρώτη στιγμή παρακολουθούσε με δέος, όπως είπε, την πορεία των ανασκαφών.
Εγκατάλειψη
«Τώρα τα έχουν εγκαταλείψει και κανείς δεν μας λέει γιατί έγινε αυτό. Βρήκαν πάρα πολλά και δεν τα φανέρωσαν. Τώρα τα παράτησαν και είναι ντροπή» λέει ο Κώστας, που με την αδελφή του Ειρήνη λειτουργούν το δημοτικό αναψυκτήριο στο χωριό.
Την ίδια άποψη εκφράζει και ο Στέλιος, ένας άλλος κάτοικος του χωριού, ο οποίος θεωρεί ότι δεν πρόκειται κανείς από την Πολιτεία να ασχοληθεί με το θέμα.
«Τότε το θέμα πήρε μεγάλη δημοσιότητα και ερχόταν κόσμος από παντού για να δει τον τύμβο. Αλλαξε όλη η περιοχή και σκεφτείτε ότι αυτό γινόταν άναρχα. Σκεφτείτε πώς θα αναμορφωθεί όλη η περιοχή, εάν τελειώσει η ανασκαφή και γίνει επισκέψιμη» λέει χαρακτηριστικά.
Στο καφενείο του χωριού μπαίνει άλλος ένας κάτοικος. Τα ρούχα του είναι λερωμένα από τη δουλειά στο χωράφι. Κάθεται στο τραπέζι και γράφει πάνω σε μία χαρτοπετσέτα τη λέξη «Καστά».
«Οι αρχαίοι Ελληνες αγαπούσαν τους γρίφους. Η λέξη “Καστά”, αν την αναλύσει κανείς γράμμα προς γράμμα, διαβασμένη ανάποδα σημαίνει “Αλεξάνδρου Τάφος Στρατηλάτης Ανθρωπότητας Κατακτητής”». Οι θαμώνες τον κοιτούν περίεργα, ωστόσο εκείνος επιμένει. «Εδώ βρίσκεται η ψυχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η αύρα της αρχαίας Μακεδονίας, η Ιστορία της Ελλάδας» αναφέρει.
Οι κάτοικοι μας δείχνουν την άδεια παιδική χαρά και το κλειστό δημοτικό σχολείο, το οποίο μάλιστα είναι ολοκαίνουργιο. «Ερήμωσε το χωριό μας. Δυο τρία παιδιά υπάρχουν, κι αυτά πηγαίνουν σχολείο στο διπλανό χωριό, πέντε χιλιόμετρα από εδώ» λένε οι κάτοικοι που πίστεψαν ότι η περιοχή τους θα μπορούσε να αναγεννηθεί με το ταφικό μνημείο και να γίνει τουριστικός προορισμός.
Χρηματοδότηση
Χρήματα για να προχωρήσει η ανασκαφή και τα υπόλοιπα έργα υπάρχουν, τόσο από τον δήμο όσο και από την ομογένεια. Επιπλέον, υπάρχουν δεσμευμένα -και έτοιμα προς αξιοποίηση- από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, μέσω ΕΣΠΑ, 1.500.000 ευρώ, για έργα συντήρησης και στερέωσης του μνημείου, τα οποία αναμένουν το πράσινο φως από το υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να αρχίσουν οι εργασίες.
Πρόσφατα μάλιστα ο περιφερειάρχης Απ. Τζιτζικώστας επισκέφθηκε το υπουργείο Πολιτισμού και ζήτησε από τους αρμοδίους να επισπεύσουν το θέμα.
Παράλληλα, η Περιφέρεια αναμένει να εγκριθεί 1.000.000 ευρώ από το διακρατικό πρόγραμμα Ελλάδας – Βουλγαρίας, το οποίο θα χρηματοδοτήσει έργα υποδομών (δρόμοι, σήμανση), τη δημιουργία κέντρου πληροφόρησης και τουριστικούς χάρτες.
Η ιστορία της πόλης και το χρονικό των ερευνών!
Η ιστορία της Αμφίπολης χάνεται στους προϊστορικούς χρόνους και διανύει χιλιάδες χρόνια μέχρι σήμερα. Δεκάδες εκθέματα στο τοπικό μουσείο φανερώνουν την εμφάνιση των πρώτων κατοίκων από το 1050 π.Χ. Κατά τη διάρκεια των αρχαϊκών χρόνων (700-500 π.Χ.) σημειώνεται η εγκατάσταση των θρακικών φύλων.
Οφείλει την ακμή της στους Αθηναίους, οι οποίοι αμέσως μετά τη Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) άρχισαν να ενδιαφέρονται γι’ αυτήν, πραγματοποιώντας στα 466 π.Χ. την πρώτη αποτυχημένη εκστρατεία για την κατάληψή της. Είκοσι εννέα χρόνια αργότερα, ο Αγνων, κατ’ εντολή του Περικλή, έφτασε στην Ηιόνα, το επίνειο της Αμφίπολης, και έχτισε στη θέση Εννέα Οδοί την Αμφίπολη.
Στα 424 π.Χ. ο Λακεδαιμόνιος στρατηγός Βρασίδας κατέκτησε την Αμφίπολη, η οποία θεωρούνταν στρατηγικής σημασίας για τα ορυχεία χρυσού και ασημιού στο Παγγαίο. Το 422 π.Χ. ο Κλέων ο Δημαγωγός, με τον αέρα της νίκης που είχε πετύχει στην Πύλο, κατάφερε να πείσει τους Αθηναίους και με 30 πλοία, 1.200 πεζούς και 300 ιππείς αποβιβάστηκε στη Χαλκιδική και αμέσως κατευθύνθηκε προς την Ηιόνα.
Η σύγκρουση των δύο στρατών δεν θα αργήσει και οι Αθηναίοι του Κλέωνα θα νικηθούν και θα τραπούν σε φυγή, ενώ ο ίδιος θα δεχτεί θανάσιμο χτύπημα Μυρκίνιου πελταστή. Ταυτόχρονα όμως τραυματίστηκε βαριά και πέθανε και ο στρατηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας.
Το 358 π.Χ. η Αμφίπολη κατελήφθη από τον Φίλιππο, για να καταστεί η ναυτική βάση των προπαρασκευών της ασιατικής εκστρατείας, που τελικά θα πραγματοποιήσει ο Μέγας Αλέξανδρος.
Αποκάλυψη
Οι ανασκαφές στη θέση Καστά της Αμφίπολης άρχισαν το 1965 από τον αείμνηστο Δημήτρη Λαζαρίδη, έως τον θάνατό του το 1985. Εκτοτε, άρχισαν εκ νέου μόλις τον Ιούλιο του 2009, ενώ το καλοκαίρι του 2014 ήταν που βρέθηκε ο Τύμβος Καστά, ανακάλυψη που συγκλόνισε ακόμη και τα διεθνή ΜΜΕ.
Μέχρι στιγμής οι έρευνες αποκάλυψαν έναν κυκλικό κτιστό περίβολο, που χρονολογείται με τα έως τώρα δεδομένα στο τέλος του 4ου αι. π.Χ. (περί το 325-300 π.Χ). Ο εντυπωσιακός -μοναδικός για τα ελληνικά δεδομένα -περίβολος είναι κατασκευασμένος με βάσεις, ορθοστάτες, ανωδομή και επιστέψεις από λευκό μάρμαρο Θάσου και έχει συνολικό ύψος 3 μέτρα, διάμετρο 1,60 μέτρα και υπολογιζόμενη περιφέρεια μήκους περίπου 500 μέτρα, από τα οποία έχουν ανασκαφεί σήμερα τα 405 μέτρα.
Το μνημείο καταστράφηκε στα μεταγενέστερα χρόνια, με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους.
Οι ανασκαφές έχουν «παγώσει» τα τελευταία δύο χρόνια, πάντως, και όλα μοιάζουν σαν η απίστευτη δημοσιότητα που είχε γνωρίσει το μέρος να αποτελεί επίσης κομμάτι της μακραίωνης ιστορίας του…
«Μας κοροϊδεύουν» λέει ο δήμαρχος και προαναγγέλλει συλλαλητήριο!
Εξοργισμένος για την εγκατάλειψη του τύμβου είναι και ο δήμαρχος Αμφίπολης Κώστας Μελίτος που, όπως λέει, εδώ και δύο χρόνια υφίστανται ο ίδιος και οι κάτοικοι «την κοροϊδία της Πολιτείας».
«Δεν πάει άλλο αυτή η κοροϊδία. Για τον λόγο αυτόν, λίγο πριν από το Πάσχα, ετοιμάζουμε μεγάλο συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στον τύμβο και θα ειπωθούν πολλά πράγματα» λέει με νόημα ο κ. Μελίτος, ο οποίος θεωρεί ότι η κυβέρνηση στοχευμένα υποβαθμίζει την περιοχή και το μνημείο. «Εδώ και 14 μήνες η Εφορεία Αρχαιοτήτων δεν έχει προϊστάμενο, πώς θα προχωρήσει λοιπόν η ανασκαφή;» αναρωτιέται.
«Το περασμένο καλοκαίρι περιμέναμε στην περιοχή τον τότε υπουργό Πολιτισμού κ. Μπαλτά να έρθει με το επιτελείο του για να δούμε πότε θα γίνουν οι μελέτες για την ολοκλήρωση της ανασκαφής και ήρθε μόνο με τη γυναίκα του, σαν τουρίστας, κι έφυγε» τόνισε ο δήμαρχος, ο οποίος προσθέτει ότι έχει την υποστήριξη της ομογένειας για να ολοκληρωθούν οι εργασίες.
«Πήγα δύο φορές στις ΗΠΑ και η ομογένεια το έχει πει ότι μπορεί να αναλάβει και να χρηματοδοτήσει όλο το κόστος» λέει και προσθέτει ότι ο δήμος έχει προϋπολογισμό αλλά και προτάσεις και λύσεις για να αναδειχθεί όλη η περιοχή και να μετατραπεί σε τουριστικό προορισμό.
«Σε όλα όμως μας βάζουν προσκόμματα. Θα έρθει η ώρα που θα τα πούμε όλα με το όνομά τους» καταλήγει.
Διαβάστε παρακάτω τη συνέχεια:
Τα λείψανα του στρατηγού Βρασίδα
Ο Θουκυδίδης τον χαρακτήριζε αξιωματικό που ενσωμάτωνε πλήρως τα σπαρτιατικά ιδεώδη. Ο μεγάλος και ξακουστός Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας είναι ένα από τα πρόσωπα που επηρέασε όσο λίγοι τον ρουν της Ιστορίας στην περιοχή της Αμφίπολης και του οποίου η ασημένια λειψανοθήκη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα που έχουν ανακαλύψει οι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές της περιοχής.
Ταχύτατος στο να λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις, μοναδικός γνώστης της «σκακιέρας» των μαχών και του πολέμου, εύγλωττος ρήτορας και πληθωρική προσωπικότητα. Αυτοί είναι κάποιοι εκ των χαρακτηρισμών του Θουκυδίδη για τον στρατηγό Βρασίδα, ο οποίος πέθανε και θάφτηκε με μεγαλοπρέπεια και εξαιρετικές τιμές στην αγορά της Αμφίπολης το 422 π.Χ. Κάτω από τον χώρο που βρίσκεται σήμερα το Μουσείο της Αμφίπολης ανακαλύφθηκε και η οστεοθήκη του με ένα χρυσό στεφάνι. Η ασημένια λειψανοθήκη του Βρασίδα και το χρυσό στεφάνι αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα ευρήματα που έχουν ανακαλύψει οι αρχαιολόγοι στην ανασκαφή της Αμφίπολης. Χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό επισκέπτονται διαρκώς το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης και θαυμάζουν τα δύο σημαντικά εκθέματα, ενώ δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για την ιστορία της περιοχής.
Ο Εφηβαρχικός Νόμος
Αποτελεί το σημαντικότερο εύρημα σε ολόκληρη την Ελλάδα αναφορικά με την εκπαίδευση των εφήβων. Η στήλη του Εφηβαρχικού Νόμου, που βρέθηκε σε ανασκαφές στην Αμφίπολη, έχει τεράστια ιστορική σημασία, καθώς δίνει αναλυτικές πληροφορίες όσον αφορά την αγωγή των νέων Μακεδόνων που ζούσαν στην περιοχή, αλλά και τον ρόλο του εφηβάρχου στην εκπαίδευσή τους. Η στήλη του Εφηβαρχικού Νόμου ανακαλύφθηκε από την αρχαιολογική σκαπάνη το 1984 στη βόρεια στοά του Γυμνασίου της Αμφίπολης, από τον αείμνηστο επικεφαλής της ανασκαφής Δημήτρη Λαζαρίδη, και έκτοτε χαρακτηρίζεται από τους αρχαιολόγους το σπουδαιότερο εύρημα σε όλο τον ελληνικό κόσμο σχετικά με την εφηβεία. Πρόκειται για ένα μοναδικό κείμενο 139 στίχων. Στην κορυφή της στήλης βρίσκεται το όνομα του εφηβάρχου με τη φροντίδα του οποίου αναγράφηκε ο νόμος σε λίθινη στήλη.
Συγκεκριμένα, ο εφήβαρχος Αδαίος Ευήμερος ήταν εκείνος ο οποίος φρόντισε να γραφεί ο νόμος, που δίνει πληροφορίες για την αγωγή των εφήβων, τα ήθη της εποχής, τα αξιώματα, την κοινωνική δομή της πόλης και την τοπογραφία της. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά στοιχεία, ο νόμος καθόριζε την υποχρεωτική συμμετοχή των εφήβων σε γυμνικούς αγώνες και τη συμμετοχή τους σε εφηβικούς αγώνες. Ο νόμος αναφέρεται στον έλεγχο της επιμέλειας και της ευκοσμίας των εφήβων, στη διάρκεια του θεσμού, στην ενδυμασία και τη συμμετοχή σε εκδηλώσεις.
Οι εκδοχές για τον διάσημο Λέοντα
Ολοι οι επιστήμονες που έχουν μελετήσει τον Λέοντα της Αμφίπολης συμφωνούν πως πρόκειται για επιτάφιο μνημείο. Από κει και πέρα, οι απόψεις των ειδικών διχάζονται. Υπάρχει η άποψη πως στήθηκε από τον Αγνωνα, φίλο του Περικλή, για να τιμηθούν οι χιλιάδες Αθηναίοι νεκροί της μάχης του Δραβήσκου. Μια άλλη άποψη λέει πως το μνημείο χτίστηκε προς τιμήν του ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου Νεάρχου, ενώ άλλοι επιστήμονες πιστεύουν πως το λιοντάρι χτίστηκε προς τιμήν του Λαομέδοντα, επίσης ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου. Αυτή την άποψη φαίνεται να ενστερνίζεται και το υπουργείο Πολιτισμού. Μια άποψη που έχει διατυπωθεί επίσης και που διαφέρει ριζικά από όλες τις υπόλοιπες είναι αυτή που λέει ότι ο λέοντας ορθώθηκε απλώς για να συμβολίζει τη δόξα και το μεγαλείο της Αμφίπολης, είχε δηλαδή αντίστοιχο ρόλο με αυτό των λιονταριών στη Δήλο.
Ακόμα και για την καταστροφή του μνημείου δεν υπάρχει μοναδική άποψη. Από τη μια υπάρχουν αυτοί που ισχυρίζονται πως το λιοντάρι το κατέστρεψαν οι Ρωμαίοι, ενώ, από την άλλη, υπάρχουν αυτοί που ισχυρίζονται πως το λιοντάρι καταστράφηκε από τους Βουλγάρους κατά τη διάρκεια των επιδρομών του Ιωαννίτση.
