ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Μιλά ο «Ρώσος Χέμινγουεϊ» Ζαχάρ Πριλέπιν, που φοράει στο χέρι του μπρασελέ με τις δέκα εντολές. «Το δυτικό μοντέλο δεν έχει σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό» Από τον
Παναγιώτη Λιάκο
Ο νομάζεται Ζαχάρ Πριλέπιν. Είναι 42 ετών. Συγγραφέας. Τον αποκαλούν «Ρώσο Χέμινγουεϊ». Αφενός, γιατί είναι πολυδιαβασμένος και δημοφιλής στην πατρίδα του και διεθνώς. Εργα του έχουν μεταφραστεί σε 23 γλώσσες.
Αφετέρου, γιατί είναι μπαρουτοκαπνισμένος. Εχει πολεμήσει με τον ρωσικό στρατό στο Ντόνμπας, στην ανατολική Ουκρανία. Είναι χριστιανός ορθόδοξος και πιστεύει ότι η λύση στα τωρινά προβλήματα δεν βρίσκεται στο μέλλον αλλά στο παρελθόν.
Συνάμα είναι κομμουνιστής, ενώ αφήνει το συναίσθημά του να αντλεί θέρμη και έμπνευση από την ιδέα της ανάδειξης της Μόσχας σε «Τρίτη Ρώμη». Κατατάσσει τη Μαρίν Λεπέν στη συντήρηση, όχι στην άκρα Δεξιά. Μετράει τα ψωμιά της Ενωμένης Ευρώπης και τα βρίσκει λίγα. Χαρακτηρίζει τον Πούτιν «θείο δώρο» για την πατρίδα του.
Με τους Κινέζους προτείνει επιφυλακτικότητα γιατί «μπορεί να τους δώσεις το δάχτυλο και να σου φάνε ολόκληρο το χέρι», ενώ αντιμετωπίζει ως προσωπική γιορτή τη διένεξη ΗΠΑ – Γερμανίας.
Βρέθηκε στη χώρα μας, για πρώτη φορά, πριν από λίγες ημέρες για να μιλήσει στο κοινό για τη σχέση τέχνης και πολιτικής. Η συζήτηση μαζί του άξιζε κάθε λέξη.
Τι ακούγεται στη Ρωσία για τη χώρα μας;
Αυτό που φτάνει στους Ρώσους είναι ότι η Ελλάδα περνάει δύσκολες στιγμές, ότι ο ελληνικός λαός αυτό το πράγμα το καταλαβαίνει, αλλά, από την άλλη πλευρά, υπάρχει μία κυβέρνηση η οποία κινείται σε μία πολιτική κατεύθυνση τύπου Εργατικών της Αγγλίας.
Δηλαδή σαν μία τυπική δυτική κυβέρνηση, η οποία είναι εξαρτημένη από την Ουάσινγκτον, από τις Βρυξέλλες και από το ευρωσύστημα.
Οι Ρώσοι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα γνωρίζουν από τη μια πλευρά ότι υπάρχει ένα πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας, από την άλλη, όμως, βλέπουν τους Ελληνες να αντιδρούν μάλλον ήρεμα, βλέπουν κόσμο να κάθεται στις καφετέριες, να περνούν τον χρόνο τους σαν να μην υπάρχει ουσιαστικά η κρίση, σαν να μην τη νιώθουν στο πετσί τους.
Ως συγγραφέας θα πρέπει να ξέρετε τις δύο όψεις των πραγμάτων. Στο εξωτερικό επίπεδο, στο φαίνεσθαι, πίνω τον καφέ μου. Στο εσωτερικό επικρατεί άλλη εικόνα. Εχουν αυξηθεί οι πωλήσεις ψυχοφαρμάκων, οι ασθένειες που σχετίζονται με την κατάθλιψη, οι καρκίνοι, τα εγκεφαλικά, οι καρδιοπάθειες. Αυτά δεν φαίνονται στους τουρίστες.
Ο δυτικός κόσμος, αυτός που έχει φτιαχτεί εδώ και δεκαετίες από τις δυτικές χώρες και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τώρα προσπαθεί να «φορέσει» και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο ένα μοντέλο που δεν έχει σχέση ούτε με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ούτε με το ρωμαϊκό δίκαιο ούτε με τις λεγόμενες ευρωπαϊκές αξίες.
Είναι ένα πράγμα το οποίο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα διαλυθεί γιατί δεν έχει περιθώρια ζωής. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία είναι μια χώρα η οποία αντιστέκεται σθεναρά ακριβώς σε αυτό το σύστημα που έχει εγκαθιδρυθεί και θεωρεί ότι συμμάχους σε αυτή της την προσπάθεια μπορεί να βρει σε μια σειρά από βαλκανικές χώρες, μεταξύ των οποίων ασφαλώς και η Ελλάδα, αλλά και από άλλες χώρες στον υπόλοιπο κόσμο – πιθανότατα τη Γαλλία.
Για τη ζωή του κόσμου σε μία χώρα μπορεί κανείς να βγάλει καλύτερα συμπεράσματα διαβάζοντας τη λογοτεχνία του. Δυστυχώς, δεν γνωρίζω πολύ καλά την ελληνική λογοτεχνία, την πεζογραφία. Γνωρίζω καλύτερα την ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα.
Ωστόσο, διαβάζοντας λογοτεχνία στις άλλες αναπτυγμένες δυτικές χώρες, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία κ.ά., αυτό το οποίο παρατηρεί κανείς είναι ότι κι εκεί επικρατεί ό,τι περιέγραψες προηγουμένως για την κατάσταση στην Ελλάδα. Δηλαδή, κατάθλιψη, αυτοκτονίες, μια μαύρη ζωή.
Ποια είναι η εναλλακτική;
Η εναλλακτική λύση δεν βρίσκεται απαραιτήτως στο μέλλον. Μπορεί να βρίσκεται και στο παρελθόν. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, υπάρχει αυτό το οποίο θα λέγαμε ανθίζουσα διαφορετικότητα.
Ουσιαστικά, πρόκειται για διαφορετικές εκφράσεις μέσα από συγκεκριμένους τομείς, που μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη έχει πάψει να ισχύει εδώ και χρόνια γιατί η Ε.Ε. αυτό που έκανε ήταν να ενοποιεί πράγματα τα οποία ήταν διαφορετικά.
Προσπαθεί να εξαφανίσει αυτή τη διαφορετικότητα, να καθορίσει κανόνες στην αγροτική οικονομία, για παράδειγμα. Σου λέει ότι εδώ θα φυτέψεις τόσα για να μην υπερβείς την ποσότητα. Σου δίνω και επιδότηση. Αυτό το πράγμα ουσιαστικά κατέστρεψε την Ευρώπη. Η λύση η οποία βρίσκεται σε αυτήν την περίπτωση είναι αυτό: να ανθήσει η διαφορετικότητα στη ζωή της Ευρώπης.
Η Λεπέν δεν ανήκει στην άκρα Δεξιά, έχει στοιχεία «σοσιαλίζοντα»
Πώς σας φαίνεται η πιθανότητα της ανάρρησης της Μαρίν Λεπέν στην προεδρία της Γαλλίας; Προηγουμένως συμπεριλάβατε και τη Γαλλία στη συμμαχία των χωρών που προβλέπετε ότι θα δημιουργηθεί.
Παρότι, θεωρητικά, η Μαρίν Λεπέν βρίσκεται στο δεξί άκρο του πολιτικού φάσματος, στην πραγματικότητα πολλά από αυτά τα οποία προτείνει στο πολιτικό πρόγραμμά της είναι στοιχεία… σοσιαλίζοντα. Αναγκαστικά, ανεβαίνοντας προς την εξουσία, θα υποχρεώνεται εκ των πραγμάτων να αριστερίζει.
Ως εκ τούτου η Μαρίν Λεπέν δεν θεωρώ ότι ανήκει στην άκρα Δεξιά. Βρίσκεται μεν στον συντηρητικό χώρο, αλλά δεν βρίσκεται στον χώρο της Ακροδεξιάς. Δεν έχει σχέση με τους ακτιβιστές νεοναζί με τα ξυρισμένα κεφάλια. Αυτό που προτείνει, σε μεγάλο βαθμό, έχει στοιχεία της απέναντι πλευράς και υπό αυτή την έννοια τη χαιρετίζω.
Ισλάμ. Σύμφωνα με μερικούς υπολογισμούς οι ισλαμιστές μπορεί να αποτελούν την πλειονότητα στον ευρωπαϊκό χώρο έως το έτος 2050.
Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν καταστροφή. Ωστόσο, δείτε το άλλο. Εδώ τόσα χρόνια οι Δυτικοευρωπαίοι προσπαθούν να μας κάνουν μαθήματα πώς να διαχειριζόμαστε τα ζητήματα των θρησκειών, τα ζητήματα των σχέσεων, τη συνύπαρξη πολιτισμών κ.ά. Αν δει κανείς τι γινόταν και στη Σοβιετική Ενωση παλιότερα αλλά και στη Ρωσία σήμερα, θα διαπιστώσει ότι συνυπήρχαν και συνυπάρχουν ειρηνικά χριστιανοί, μουσουλμάνοι, βουδιστές κ.ά. Μέσα στην ίδια πόλη μπορεί να βρει κανείς από χριστιανικούς ναούς έως βουδιστικούς, συναγωγές, μεντρεσέδες, τα πάντα. Για ποιον λόγο θα έπρεπε εμείς να αντιγράψουμε οποιαδήποτε εμπειρία από τη δυτική Ευρώπη, όταν το δικό μας μοντέλο είναι σαφώς πολύ πιο επιτυχημένο;
Η συμβουλή σας προς τους νέους συγγραφείς;
Πρώτα και κύρια ο συγγραφέας θα πρέπει να αγαπάει τη λογοτεχνία συνολικά αλλά και τη λογοτεχνία του τόπου του. Δεύτερον, θα πρέπει να ζει πρώτα και μετά να γράφει. Οχι το ανάποδο. Τρίτον, να μη σκέφτεται ότι ευρισκόμενος στην περιφέρεια του Χόλιγουντ, μακριά από αυτόν τον κόσμο, όσα έχει να πει μπορεί να φανούν μη ενδιαφέροντα στους άλλους.
Στην πραγματικότητα, είτε είναι κανείς Ρώσος είτε είναι Ελληνας ή Πολωνός, οι συγκρούσεις οι καθημερινές, οι καταστάσεις που δημιουργούνται και αντιμετωπίζει είναι ίδιες και στη μία και στην άλλη και στην τρίτη χώρα. Καθένας από όλους αυτούς τους λαούς τα περιγράφει με τον δικό του τρόπο.
Παραδείγματος χάριν, ο Ορχάν Παμούκ. Εγραψε ιστορίες καθημερινότητας της πατρίδας του με τις οποίες έγινε αστέρας παγκόσμιου βεληνεκούς. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με οποιονδήποτε εκπρόσωπο οποιασδήποτε λογοτεχνίας. Στην πραγματικότητα, ο κόσμος μας είναι πολύ πιο κοντά και οι καταστάσεις που γεννά είναι πολύ πιο όμοιες απ’ όσο τις νομίζουμε.
«Γιορτή η κόντρα Τραμπ – Μέρκελ»
Αντί ερώτησης, δύο ονόματα: Ντόναλντ Τραμπ και Ανγκελα Μέρκελ.
Οσο περισσότερο τρώγονται, το βλέπω ως μία προσωπική γιορτή. Χαίρομαι αφάνταστα. Τους εύχομαι να συνεχίσουν έτσι.
Και η Κίνα;
Με την Κίνα θα πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός. Η Ρωσία βέβαια στη διεθνή της πολιτική αναζητεί συμμάχους σε όλον τον κόσμο. Και με την Κίνα και με την Ιαπωνία και με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής προσπαθεί να δημιουργήσει και να έχει σχέσεις φιλίας και συνεργασίας. Ωστόσο, με τους Κινέζους θα πρέπει κανείς να είναι προσεκτικός, γιατί μπορεί να τους δώσει το δάχτυλο και να του φάνε ολόκληρο το χέρι!
Ωστόσο, οι αυτοκρατορίες, απ’ ό,τι φαίνεται, λαμβάνουν υπόψη τους αυτά τα στοιχεία. Η Ρωσία υπάρχει εδώ και 1.000 χρόνια, η Κίνα υπάρχει για χιλιετίες και η Ελλάδα είναι μια πανάρχαια χώρα. Οπότε θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας όμιλος… ενήλικων εθνών.
Η Ορθοδοξία είναι η σκέπη μας, ο Πούτιν είναι θείο δώρο!
Η Ορθοδοξία είναι μία λύση στις σύγχρονες προκλήσεις του ανθρώπινου βίου;
Η Ορθοδοξία είναι η σκέπη μας. Δεν είναι μόνο θρησκεία. Είναι και η αρχιτεκτονική, και στοιχεία πολιτισμού. Επειδή ακριβώς αυτή η παράδοση περιέχει μεγάλη ποικιλία στοιχείων, προσπαθούν κάποιοι, κάποιες δυνάμεις, να το καταστρέψουν αυτό, αλλά και από τη δική μας πλευρά εμείς οι Ρώσοι είμαστε αυτοί οι οποίοι προσπαθούμε να διατηρήσουμε αυτά τα στοιχεία.
Αυτά πρέπει να τα διατηρήσουμε και στον πολιτισμό μας και στην καθημερινότητά μας. Η Ορθοδοξία είναι και τρόπος σχέσεων. Είναι και σύστημα σχέσεων ανάμεσα σε λαούς. Αν προσέξετε, στο χέρι μου υπάρχουν οι 10 εντολές σε αρχαιοσλαβική γλώσσα περασμένες σε ένα μπρασελέ και ένας σερβικός σταυρός.
Πώς αντιμετωπίζετε τη θεωρία ότι η Μόσχα είναι η τρίτη Ρώμη;
Αν το δει κάποιος κοντόφθαλμα και με αυτό που αποκαλούμε ρεαλιστική ματιά, φαντάζει ως κάτι το παράλογο. Από την άλλη μεριά, στην καρδιά τη δική μου και στην καρδιά πολλών συμπατριωτών μου αυτό ίσως να είναι η μεγαλύτερη πραγματικότητα, ως συναισθηματική κατάσταση.
Οπως ενδεχομένως γνωρίζετε, η ρωσική λογοτεχνία του 19ου αιώνα είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της χώρας. Είναι ένα μνημείο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, του παγκόσμιου πολιτισμού. Ακριβώς σε αυτόν τον 19ο αιώνα η ρωσική λογοτεχνία διαπνέεται από αυτό το πνεύμα «Κωνσταντινούπολη – Μόσχα – Τρίτη Ρώμη». Δηλαδή, είναι μία ιδέα η οποία διαπερνά όλο το πνεύμα της λογοτεχνίας εκείνης της εποχής.
Η Ρωσία περνάει μια δύσκολη από οικονομικής άποψης περίοδο. Το μέλλον της πώς το βλέπετε;
Η Ρωσία ακόμη κατατρύχεται σε έναν σημαντικό βαθμό από τις μόδες της δεκαετίας του ‘90. Από τον νεοφιλελευθερισμό, από την καπιταλιστική ανάπτυξη της οικονομίας. Ωστόσο η πραγματικότητα και η εξέλιξη των πραγμάτων αναγκάζουν να γίνει αναθεώρηση όλης αυτής της κατάστασης και μια διαφορετική στάση και διαφορετική επίλυση αυτών των προβλημάτων.
Ο Πούτιν πώς έχει σταθεί απέναντι στα προβλήματα; Ποιες είναι οι επιδόσεις του;
Ο Πούτιν είναι θείο δώρο. Είναι πολύ μεγάλη ευτυχία για τη Ρωσία και έχω ειλικρινά εκπλαγεί από αυτό το πράγμα. Ωστόσο, όταν ήρθε στην εξουσία για πρώτη φορά, δεν ήταν ο ίδιος άνθρωπος τον οποίο βλέπουμε σήμερα.
Δηλαδή, ήταν οι συνθήκες οι οποίες διαμορφώνονταν που άλλαξαν τελικά και τον ίδιο. Εγινε μεγαλύτερος ως ανθρώπινη προσωπικότητα. Μεγάλωσε μέσα από αυτή την κατάσταση.
Στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά συμπαθής στο κοινό. Ισως είναι ο συμπαθέστερος διεθνής ηγέτης. Πώς το ερμηνεύετε αυτό;
Γιατί είναι η προσωποποίηση ενός ονείρου, μιας προσδοκίας ότι αυτός ο μονοπολικός κόσμος θα σπάσει.
