Από την εποχή της ανόδου του Τσάβες, με τις λαϊκιστικές παροχές και την ανυπαρξία σχεδίου για θωράκιση της οικονομίας, στην πετρελαϊκή κρίση, στην έλλειψη αγαθών και στις πολύνεκρες διαδηλώσεις
Από τη
Νεκταρία Καρακώστα
H Βενεζουέλα είναι πραγματικά ένα case study για το πώς μια χώρα με άφθονο πετρέλαιο, διαμάντια και κοιτάσματα χρυσού και μετάλλων μπορεί να βρεθεί στο χείλος της οικονομικής καταστροφής, αντιμέτωπη με μια ανθρωπιστική κρίση δίχως προηγούμενο, με πολίτες χωρίς φάρμακα και φαγητό, με ελλείψεις σε σαπούνι και χαρτί υγείας. Και αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο παράδειγμα προς αποφυγή.
Η εύκολη απάντηση στο «πώς φτάσαμε ως εδώ;» είναι «η πτώση στις τιμές του πετρελαίου» πάνω στο οποίο βασιζόταν επί δεκαετίες -σχεδόν ολοκληρωτικά- η βενεζουελάνικη οικονομία. Από 111 δολάρια το βαρέλι το 2014 η τιμή του πετρελαίου έπεσε στα 27 δολάρια το 2016, οδηγώντας σε μείωση του ΑΕΠ της χώρας κατά 12% (όταν, για παράδειγμα, στην εμπόλεμη Συρία η οικονομία συρρικνώνεται με πολύ μικρότερο ρυθμό, που δεν ξεπερνά το 10%).
Πρόσφατα, στη διάρκεια των διαδηλώσεων, που συνεχίζουν να αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο στο Καράκας, Βενεζουελάνοι φοιτητές ανέτρεψαν το άγαλμα του Τσάβες, καθώς τον θεωρούν υπονομευτή του μέλλοντός τους.
Εξουσίες
Ο Τσάβες, που ανέβηκε στην εξουσία το 1998, πλασαρίστηκε ως «σωτήρας» και ως «πολέμιος» της καθεστηκυίας ελίτ και της διαφθοράς, με το σύνθημα «η εξουσία στον λαό», ωστόσο στα 15 χρόνια παραμονής του στην εξουσία δημιούργησε τη δική του ελίτ, ενώ συγκέντρωσε υπερβολικές εξουσίες στο πρόσωπό του. Παράλληλα, για να ικανοποιήσει την πολιτική του των παροχών, έκανε εκτεταμένες κρατικοποιήσεις επιχειρήσεων και απαλλοτριώσεις γης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με την ανάληψη της εξουσίας από τον Τσάβες οι εργάτες της δημόσιας επιχείρησης πετρελαίου (PDVSA) έκαναν απεργία. Ο Τσάβες «απάντησε» απολύοντας 18.000 εργάτες και προσλαμβάνοντας αντ’ αυτών 100.000 υποστηρικτές του και χρησιμοποίησε τους πόρους της εταιρίας για να τηρήσει τις υποσχέσεις του για αξιοποίηση του πλούτου της χώρας για να μειώσει τη φτώχεια και την ανισότητα.
Ως αποτέλεσμα των επιλογών Τσάβες, η παραγωγή της PDVSA έπεσε κάθετα, σε μια εποχή κατά την οποία οι τιμές του πετρελαίου ήταν «στον Θεό». Το 2012 μία έκρηξη σε ένα από τα διυλιστήρια οδήγησε στον θάνατο 40 ανθρώπους και προκάλεσε ζημιές 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υποδεικνύοντας ότι ακόμη και τα χρήματα για τη συντήρηση των υποδομών είχαν διοχετευτεί αλλού.
Ο Μαδούρο
Οταν ο Τσάβες πέθανε το 2013 και ο πρώην οδηγός λεωφορείου και συνδικαλιστής Νικολάς Μαδούρο ανέλαβε την εξουσία, δεν ήταν σε θέση να συνεχίσει την πολιτική παροχών του προκατόχου του, γιατί δεν υπήρχαν πια χρήματα. Επιπλέον, η πτώση των τιμών του πετρελαίου το 2014 βρήκε την κρατική πετρελαιοβιομηχανία PDVSA, και κατά συνέπεια τη βενεζουελάνικη οικονομία, παντελώς ανοχύρωτη.
Σε μια οικονομία όπου το 95% των εσόδων από τις εξαγωγές και το 25% του ΑΕΠ βασίζονταν στο πετρέλαιο, η πτώση της τιμής του πετρελαίου προκάλεσε «domino effect». Τότε ο Μαδούρο έκανε το «μοιραίο λάθος» – αποφάσισε να τυπώσει χρήμα, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να εκτοξευτεί. Τα βασικά αγαθά έγιναν απλησίαστα και οι εισαγωγές αγαθών «απαγορευτικές». Και τότε… ξανατύπωσε νομίσματα και ο πληθυσμός άρχισε να αδυνατεί να αγοράζει ακόμη και φαγητό, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο φτώχειας και κοινωνικής αναταραχής.
Τότε ο Μαδούρο έβγαλε την αστυνομία και τον στρατό στους δρόμους και εγκαθίδρυσε ένα υβρίδιο δημοκρατίας και δικτατορίας, οδηγώντας τελικά τη βενεζουελάνικη οικονομία στην απόλυτη καταστροφή.
Τρεις στους τέσσερις δεν έχουν ούτε για φαγητό
Η κατάσταση στην άλλοτε πλουσιότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής είναι επιεικώς τραγική. Εννέα στους 10 πολίτες δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε φαγητό, ενώ τρεις στους τέσσερις αναφέρουν ότι τον τελευταίο χρόνο έχουν χάσει κατά μέσο όρο εννιά κιλά επειδή δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκές φαγητό!
Με τον πληθωρισμό να «καλπάζει» στο 700%, που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ, το νόμισμα της χώρας δεν έχει πλέον καμία αξία και βασικά αγαθά όπως φάρμακα, τρόφιμα, χαρτί υγείας και σαπούνι είναι δυσεύρετα και πωλούνται μόνο στη μαύρη αγορά.
Η εγκληματικότητα έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και η βία αποτελεί καθημερινό φαινόμενο. Πολλοί γιατροί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, ενώ υπάρχουν ελλείψεις στο 85% των φαρμάκων. Τα νοσοκομεία παρουσιάζουν ελλείψεις σε αντιβιοτικά, γάζες και σαπούνι, ενώ οι έγκυες δεν σιτίζονται καλά, κάτι που επιδρά στην υγεία των παιδιών.
Η μητρική και η βρεφική θνησιμότητα επίσης καλπάζουν, με ρυθμούς 65% και 30% αντίστοιχα, τα κρούσματα ελονοσίας έχουν αυξηθεί κατά 76%, ενώ υπάρχει απότομη άνοδος και σε άλλες ασθένειες, όπως η διφθερίτιδα και ο ιός Ζίκα. Χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούν να διαφύγουν προς τη Βραζιλία και την Κολομβία, ενώ άλλοι «δραπετεύουν» με βάρκες στο γειτονικό Κουρασάο. Την ίδια ώρα εντείνονται οι αντιδράσεις κατά του Μαδούρο, με τους «αντιτσαβίστας» να είναι καθημερινά στους δρόμους ζητώντας εκλογές. Μέσα σε 58 ημέρες κινητοποιήσεων έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 50 διαδηλωτές.
Ολα αυτά στη χώρα με τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο!
