Και ας μετρηθούμε, επιτέλους, αφού με προκαλούν όσοι πολλά λαλούν! Τι έπραξαν αυτοί;Από τον
Νίκο Ι. Μέρτζο
Aς συγχωρήσει ο αναγνώστης το πρώτο ενικό πρόσωπο τούτης της γραφής. Ομως, πώς αλλιώς να απολογηθώ; Σε πρόσφατο άρθρο μου και εξ αφορμής του μετά σε συνεντεύξεις υπεστήριξα και τεκμηρίωσα ότι τώρα είναι η ώρα για έναν έντιμο συμβιβασμό Αθηνών – Σκοπίων υπό ρητούς απαράβατους όρους που διασφαλίζουν το εθνικό συμφέρον.
Αμέσως κάποιοι εθναμύντορες επιλήσμονες με κατήγγειλαν ως «προδότη». Οχετός το διαδίκτυο. Αδιαφορώ διότι ανέκαθεν κρίνω ότι το συμφέρον της πατρίδος υπερέχει. Τα άτομα παρέρχονται αλλά το έθνος μένει. Και του χρωστούμε όλοι. Σιγά το τίμημα οι βρισιές. Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια. Για να με λεν «προδότη» από τα δεξιά και νωρίτερα από τα αριστερά, πάει να πει ότι τραβώ καλά.
Ο κακός χαμός στην Αριστερά, πριν από λίγους μήνες, όταν ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας με εισήγηση του υπουργού των Εξωτερικών μού απένειμε ανώτατο παράσημο για όσα υπέρ πατρίδος έπραξα. Πάνω από 100 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κάλεσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ανακαλέσει. Δεν ανεκάλεσε, βέβαια. Αλλά ούτε κατέβηκα στην Αθήνα για να πάρω το παράσημο. Οι εφημερίδες και οι κονδυλοφόροι της Αριστεράς ξεσάλωσαν. Επιλεκτική δεξιά – ζερβά η μνήμη.
Ε, λοιπόν, τους απαντώ. Την απάντηση αυτή χρωστώ στους Μακεδόνες προγόνους μου που επί 200 χρόνια αναπαύονται ψηλά στο Βίτσι. Τη χρωστώ προπάντων στον πάντα ευκολόπιστο και τον πάντα προδομένο λαό μας. Κρίμα να τον προδώσει ξανά το θερμό του αίσθημα. Αυτό το αίσθημα παρέσυρε την Ελλάδα στον πόλεμο το 1897: συντριβή, εθνική ταπείνωση και νέο δημόσιο χρέος. Με θερμό αίσθημα στις μοιραίες εκλογές του 1920 ο λαός καθήρεσε έναν Ελευθέριο Βενιζέλο υπό την ιαχή «Ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά ως την Κόκκινη Μηλιά»: Μικρασιατική Καταστροφή και γενική σφαγή το 1922. Ξεριζώθηκε το 1923 ο Μικρασιατικός Ελληνισμός και, μετά 2.500 χρόνια, έσβησε το «Αγιο Φως» στην καθ’ ημάς Ανατολή. Θερμό το λαϊκό αίσθημα «Ενωσις και μόνον Ενωσις» απέτρεψε τη λύση του Κυπριακού. Εδωσε το πάτημα στην Τουρκία να εξοντώσει στην Κωνσταντινούπολη το ακμαίο γένος μας.
Απολογούμαι, λοιπόν, ακόμη μια φορά ότι είμαι γηγενής αλλόφωνος Ακρίτας Μακεδών που επί 64 συνεχή χρόνια αφιέρωσε όλη τη ζωή του στη μάνα μας Μακεδονία. Και ας μετρηθούμε, επιτέλους, αφού με προκαλούν όσοι πολλά λαλούν! Τι έπραξαν αυτοί; Ας θυμηθούν ότι ο Κύριος είπεν: «Ουαί υμίν, Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, οι διυλίζοντες τον κώνωπα και καταπίνοντες την κάμηλον».
Γεννήθηκα σε υψόμετρο 1.350 στην αρχοντική Νέβεσκα, το σημερινό ονομαστό Νυμφαίον. Ο ομώνυμος παππούς του παππού μου Νικόλαος Μέρτζος πήρε μέρος στην Επανάσταση της Θεσσαλίας το 1854 και πολέμησε έφιππος στη Μεγάλη Σφαγή της Φυλλουργιάς. Ο αδελφός του προπάππου μου Αναστάσης Ν. Τσίρλης χρηματοδότησε τη Νέα Φιλική Εταιρεία που οργάνωσε νέα Επανάσταση το 1885 στην Ανω Μακεδονία. Η Νέβεσκα ήταν ένα από τα βαρύτιμα ακροπύργια της Ανω Μακεδονίας. Φάρος της ελληνικής Παιδείας, μεγάλο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας και εστία διεθνών εμπόρων. Γι’ αυτό στην εξέγερση του ΄Ιλιντεν το 1903 την πάτησαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες μαζί με το Κρούσοβο και την Κλεισούρα.
Ο Παύλος Μελάς το 1904 την όρισε Διευθύνον Κέντρον και διόρισε την Επιτροπήν Αγώνος. Πρόεδρός της, ο Τάκης Γκόλνας, παππούς των πρωτεξαδέλφων μου. Μέλη της: Ιωάννης Β. Λιάτσης, παππούς της μητέρας μου, Νικόλας Ι. Τσίρλης, αδελφός της γιαγιάς μου, και Δημητράκης Μ. Μιχαηλίδης, πρωτεξάδελφός της. Τα αδέρφια της γιαγιάς μου Νικόλας και Μιχαήλ περιέθαλψαν μέσα στο δάσος μας τον Παύλο Μελά, μουσκεμένο ως το κόκαλο, κατά την πορεία του προς τη θυσία. Η χήρα του Ναταλία Π. Μελά περιγράφει τη σκηνή*: «Ο γιατρός ο Τσίρλης [Μιχαήλ] και ο αδερφός του [Νικόλας Γιάννη] τού έφεραν ρούχα ν’ αλλάξη, στεγνά προσόψια να σφουγγίση το πρόσωπό του, του έφεραν του πολιτισμού τη γλύκα, την αδελφοσύνη.
Ο Μελάς ήταν ψηλός. Γι’ αυτό, τα αδέρφια της γιαγιάς μου τού έφεραν στα μέτρα του τα πολυτελή, θερμά και πολύ λεπτά κασμίρια εσώρουχα του αδελφού τους Θεοδώρου, βαθυπλούτου στην Αίγυπτο. Πάνω στα εσώρουχα ήσαν κεντημένα τα αρχικά του στην αγγλική γλώσσα «Th.J.», δηλαδή Θεόδωρος Ιωάννου – το πατρώνυμο. Από τα αρχικά αυτά και τα πολυτελή αγγλικά εσώρουχα οι Οθωμανοί εννόησαν ότι είχαν τον Παύλο Μελά όταν βρήκαν ακέφαλο -για να μην αναγνωρισθεί- το κορμί του στον τάφο της Στάτιστας, τόπο της θυσίας του.
Ο συλλογισμός τους ήταν απλός: «Ενας Νιβεστιάνος άρχοντας σαν τον Θεόδωρο Γιάννη μονάχα σε έναν άρχοντα σαν τον Παύλο Μελά μπορούσε να χαρίσει τα εσώρουχά του». Γι’ αυτό η Ναταλία ερχόταν στη Νέβεσκα και έκανε το μνημόσυνο του Παύλου μας.
Ο Ιερός Λόχος Νεβέσκης, μαζί με τους όμορους Ιερούς Λόχους Φλαμπούρου και Δροσοπηγής, εξόντωσε στο δάσος μας το 1913 τον βοεβόδα Βασίλη Τσακαλάρωφ που είχε τολμήσει στο ΄Ιλιντεν να πατήσει τη Νέβεσκα. Εθελοντές τότε προσήλθαν τέκνα του Νυμφαίου από παντού. Ο Νικόλαος Ι. Δώδος, πρωτεξάδελφος του πατέρα μου και προπάππος του Αποστόλου Γ. Τζιτζικώστα, περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, άφησε τα αμύθητα πλούτη της οικογενείας στην Αίγυπτο και έτρεξε στη φωτιά από την Αλεξάνδρεια.
Ο ιατρός Μιχαήλ Ι. Τσίρλης ήταν εγκατεστημένος στην Καστοριά, η οποία το 1941 περιήλθε υπό την κατοχή των Ιταλών που οργάνωσαν την προδοτική «Λεγεώνα» του τυχοδιώκτη Αλκιβιάδη Διαμάντη για να προσεταιρισθούν εμάς τους λατινόφωνους Βλάχους, τους οποίους μας ονόμασαν perduti frateli, χαμένα αδέλφια. Αντιδράσαμε και ο Μιχαήλ Ι. Τσίρλης οργάνωσε την εθνική αντίσταση. Οι Ιταλοί τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων έξω από τη Ρώμη μαζί με τον γυμνασιάρχη Πηχεών, τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα και οκτώ Βλάχους προύχοντες της Λάρισας. Εκείνοι όλοι απέδρασαν το 1943. Οχι όμως ο θείος μου. Αποχωρώντας οι Γερμανοί τον μετέφεραν στο Νταχάου και τον εξετέλεσαν.
Αυτή είναι η φάρα μου. Στο πατρογονικό αρχοντικό μας, τώρα 144 ετών, μεγάλωσα μέσα στις ζωντανές μνήμες των εθνικών αγώνων. Ζούσαν ακόμη όσοι πήραν μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα και τους άκουγα κατανυκτικά. Η μόνιμη εστία μας ήταν παράλληλα η Θεσσαλονίκη όπου το 1954 απεφοίτησα από το λαμπρό Ελληνογαλλικό Κολλέγιο Δελασάλ και εισήλθα με υποτροφία στη Νομική. Ομως ο καημός μου ήταν να γίνω δημοσιογράφος για να υπερασπίζομαι τη Μακεδονία. Τότε δεν ακουγόταν ούτε μια λέξη για τον Μακεδονικό Αγώνα.
«Δημοσιογράααφος; Ντροπή, κερατά. Εξω! Και μην ξαναπατήσεις στο σπίτι». Η οικογένειά μου με απεκήρυξε. ΄Ηταν αδιανόητο ο πρωτότοκος πλούσιων εμπόρων να γίνει μισθωτός της πεντάρας. Ετσι, έγινα δικηγόρος, άνοιξα γραφείο δικό μου και «ξέπλυνα την ντροπή». Αλλά ποτέ δεν εγκατέλειψα τη δημοσιογραφία. Πήρα ενεργό μέρος στον Κυπριακό Αγώνα. Διετέλεσα εξ απορρήτων συνεργάτης του Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή και του Ευαγγέλου Αβέρωφ-Τοσίτσα. Επί ένα τέταρτο του αιώνα διηύθυνα το περιοδικό «Μακεδονική Ζωή» που καθοδηγούσε τις Παμμακεδονικές Ενώσεις της Διασποράς και έδινε τον αγώνα κατά των Σκοπίων.
Ταυτόχρονα διηύθυνα την ιστορική εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» που επετίθετο πολύ σκληρότερα κατά του Γιουγκοσλάβου ηγέτη Τίτο για την επεκτατική πολιτική του εναντίον της ελληνικής Μακεδονίας με όργανο τον «Μακεδονισμό» και τα Σκόπια. Στο βιβλίο μου το 1986 «Εμείς οι Μακεδόνες» ανέλυσα το Μακεδονικό και προέβλεψα τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τους αιματηρούς πολέμους. Ολοι τότε χασκογελούσαν! Δικαιώθηκα όμως.
Για τη Μακεδονία περιέτρεξα όλη την Ελλάδα και τη μακεδονική διασπορά σε Ευρώπη, Καναδά, Ην. Πολιτείες και Αυστραλία. Ημουν μεταξύ των πρώτων που οργάνωσαν τα συλλαλητήρια το 1992. Ηδη το 1991 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης με όρισε ειδικό σύμβουλό του στο Μακεδονικό. Το έζησα εκ των ένδον όσο κανείς. Και τώρα μου λένε «έλα, παππού, να σου δείξω τ’ αμπέλι μας»!
Ζω σε άμεση επαφή με απειλή. Ετσι, το 1994 εγκατέλειψα τη Θεσσαλονίκη, τις δουλειές μου, το σπίτι μου και ανέβηκα ψηλά στο Σύνορο και οχύρωσα το Νυμφαίον. Ηταν έρημο και ερειπωμένο. Πρόεδρος της κοινότητος επί τρεις τετραετίες με συντριπτική πλειοψηφία και δυο μέτρα χιόνι στον μακρύ χειμώνα, ανέστησα ξανά το λίκνο της εθνικής κληρονομιάς μας όταν έπεισα την τότε αντίπαλή μου κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να συναντηθούμε στα ουσιώδη του Ελληνισμού. Τότε με τίμησαν ψηλά στο πατρογονικό μου ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, ο πρωθυπουργός Κώστας Αλ. Καραμανλής και πολλοί υπουργοί.
Μετά υπηρέτησα επί εννέα χρόνια την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, η οποία επί την προεδρία μου ανασυντάχθηκε άρδην και υπό την επιστασία μου εξέδωσε επιστημονικές μελέτες με διεθνή τεκμήρια κομβικής σημασίας αφιερωμένες στο Μακεδονικό.
Εγραψα έως τώρα 44 βιβλία και μονογραφίες που στη συντριπτική πλειονότητά τους αναφέρονται στη Μακεδονία και αναλύουν το Μακεδονικό. Εδώ, λοιπόν, σταματώ.
Νιώθω ναυτία μιλώντας τόσο για τον εαυτό μου. Συγχωρήστε με. Με ανάγκασαν!
* Ναταλίας Π. Μελά, «Παύλος Μελάς», σελ. 400-401
