Ο π. Διονύσιος Ταμπάκης, εφημέριος στον Ναό της Παναγίας στο Ναύπλιο, ανακάλυψε τον τοξωτό ταμπουρά στα 45 του και έχει ασχοληθεί επιτυχώς με άλλα έξι παραδοσιακά μουσικά όργαναΕίναι η μεγάλη μου χαρά και, συγχρόνως, το χόμπι μου! Λυπάμαι, μάλιστα, για το ότι έφτασα στα 45 μου χρόνια και τότε ανακάλυψα αυτό το υπέροχο μουσικό όργανο!» Δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του ο π. Διονύσιος όταν αναφέρεται στο γυαλί ταμπούρ, το τόσο αγαπημένο σε αυτόν μουσικό όργανο, με τη βαθιά κατανυκτική και χαμηλόφωνα υποβλητική ατμόσφαιρα που δημιουργεί η χρήση του.
Με το γυαλί ταμπούρ ο π. Διονύσιος Ταμπάκης συνόδευσε ηχητικά πριν από λίγο καιρό την απαγγελία του ηθοποιού Στέλιου Μάινα σε κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η παρουσίαση αυτή είχε φιλοξενηθεί στον ιστορικό Ναό της Παναγίας στο Ναύπλιο, όπου εκεί εφημέριος είναι από το 1999 ο τόσο δημιουργικά δραστήριος ιερέας, που καταφέρνει να συνδυάζει αρμονικά τη μουσική με τα εκκλησιαστικά καθήκοντά του. Αν και η ενασχόλησή του με το γυαλί ταμπούρ ήδη μετρά μερικούς μήνες, ο π. Διονύσιος δεν διστάζει να εκφράσει την ιδιαίτερη αγάπη του αλλά και τις γνώσεις του για τη μουσική παράδοση.
Προτού καταλήξει στο γυαλί ταμπούρ, ένα τουρκικό όργανο που στα ελληνικά μεταφράζεται ως τοξωτός ταμπουράς, είχε επιτυχώς ασχοληθεί και με άλλα παραδοσιακά μουσικά όργανα, όπως το ούτι, το κανονάκι, η πολίτικη, η ποντιακή και η κρητική λύρα, αλλά και το νέι (σ.σ.: ο αρχαιοελληνικός καλαμένιος πλαγίαυλος). Η μουσική κάθε άλλο παρά τυχαία βρέθηκε στο διάβα της ζωής του.
ΑΠΟ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ
Με παππού καταγόμενο από τη Σμύρνη, μεγάλωσε στη Νίκαια του Πειραιά και επηρεάστηκε έντονα από τα ποικίλα ακούσματα της μικρασιατικής μουσικής. Κατόπιν διεύρυνε τη μουσική παιδεία του, σπουδάζοντας βυζαντινή μουσική στο Ωδείο της Μητρόπολης Πειραιώς. Πολλές απόψεις ως προς την προέλευση του γυαλί ταμπούρ έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς. Μία από αυτές υποστηρίζει ότι πρόκειται για επινόηση του μουσικού της οθωμανικής μουσικής Ταμπουρί Τζεμίλ Μπέη (1871-1916), ο οποίος έπαιζε πολίτικη λύρα και ταμπούρ, γεγονός που τον οδήγησε να παίξει ταμπούρ με δοξάρι. Ο π. Διονύσιος εξηγεί ότι αυτό συναντάται και σε ζωγραφικές απεικονίσεις της Παλαιάς Διαθήκης, όπου εκεί ο Θεός υμνείται «εν χορδαίς και οργάνω». Κρατώντας με υπερηφάνεια το γυαλί ταμπούρ, τονίζει ότι το άνω μέρος έχει φτιαχτεί στην Αργυρούπολη της Αθήνας από έναν εξαίρετο τεχνίτη παραδοσιακών οργάνων, ενώ το κάτω τμήμα έχει κατασκευαστεί στην Κωνσταντινούπολη. «Οσον αφορά όμως τη δική μας πραγματικότητα, η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα αυτό το μουσικό όργανο δεν έχει τύχει ευρείας διάδοσης» σημειώνει ο π. Διονύσιος και προσθέτει: «Από όσα γνωρίζω, μόνο δύο είναι οι τεχνίτες στην Ελλάδα που φτιάχνουν τέτοια παλαιά μουσικά είδη. Οποιος θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με το γυαλί ταμπούρ πρέπει να πάει στην Πάτρα, όπου εκεί βρίσκεται ο μοναδικός δεξιοτέχνης στην Ελλάδα, ο Ευγένιος Βούλγαρης. Αυτός διδάσκει σε σεμινάρια ακόμα και στην Τουρκία! Πάντως, όποιος ενδιαφέρεται πρέπει να πάει ο ίδιος στην Τουρκία για να αγοράσει ένα τέτοιο όργανο, το οποίο όμως κοστίζει πάνω από 1.200 ευρώ!»
ΤΑΞΙΜΙΑ
Οπως μας εξηγεί ο π. Διονύσιος, το όργανο αυτό είναι κατά τέτοιο τρόπο κατασκευασμένο, ώστε να μην είναι δυνατόν πρακτικά να ερμηνεύσει κάποιος γρήγορα σε ρυθμό κομμάτια. «Πρόκειται για ένα όργανο με έξι χορδές, αλλά οι δύο διπλές είναι οι λεγόμενες “συμπαθητικές”: Παίζουν σαν σε ισοκράτημα. Οι δύο μόνο διπλές παίζουν! Δεν είναι όπως το μπουζούκι, που είναι τετράχορδο και το χέρι μπορεί να μετακινηθεί πιο εύκολα, και στο ίδιο σημείο να ανέβει και να κατέβει οκτάβες. Το γυαλί ταμπούρ παίζει συνήθως αργά κομμάτια αλλά και τα λεγόμενα “ταξίμια”. Μόνο και μόνο να χτυπήσεις τις χορδές του και νιώθεις αμέσως να αναδύεται μια αίσθηση γαλήνης και αρμονίας, που σε μεταφέρει σε μια διαφορετική ατμόσφαιρα!»
Αλλα μουσικά όργανα που μπορεί να αποδώσουν επαρκώς το πνεύμα και την αίσθηση της εκκλησιαστικής μουσικής, σύμφωνα με τον π. Διονύσιο, είναι το κανονάκι, το ούτι, το νέι και η πολίτικη λύρα. Και αυτό επειδή παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στη διαμόρφωση των φθόγγων και μπορούν εύκολα να μετακινούνται.
«Αυτό το στοιχείο προσδίδει μια ζωντάνια στα όργανα» τονίζει ο π. Διονύσιος και προσθέτει: «Το γυαλί ταμπούρ όμως είναι κάτι διαφορετικό, με συγκινεί περισσότερο! Πριν από λίγες ημέρες, μάλιστα, άρχισα να μαθαίνω έναν χερουβικό ύμνο. Το γυαλί ταμπούρ παράγει έναν βαθύ και σοβαρό ήχο. Μπορεί κάποιος να παίξει τις λεπτομέρειες ανάμεσα στις διαφορές των φθόγγων».
«ΑΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥΣ, ΤΟ ΧΑΣΑΜΕ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ»
Ο π. Διονύσιος σπεύδει να υπογραμμίσει ότι στην ορθόδοξη παράδοση το τελειότερο όργανο είναι η φωνή, γι’ αυτό και είναι περιττά τα όργανα στη λειτουργία. «Ωστόσο σε κάποιες άλλες εκδηλώσεις θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια από αυτά τα όργανα, τα οποία εναρμονίζουν την κοσμική μουσική με τη βυζαντινή παράδοση. Οφείλουμε όμως να γνωρίζουμε ότι στη θεία λειτουργία δεν έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο ακουστικό. Στο επίκεντρο της θείας λατρείας βρίσκεται η προσευχή. Είναι η καρδιά που συμμετέχει στην έκφραση της λατρείας. Οφείλουμε να προστατεύσουμε την παράδοση. Εάν προχωρήσουμε σε πειραματισμούς, τότε το χάσαμε το παιχνίδι! Θα καταντήσουμε όπως οι προτεστάντες, που επινοούν διάφορους τρόπους για να προσελκύσουν κόσμο!» Το προσεχές διάστημα αναμένεται να συμμετάσχει, παίζοντας γυαλί ταμπούρ, σε μια εκδήλωση όπου η ηθοποιός Μαρίνα Καλογήρου πρόκειται να απαγγείλει αποσπάσματα από τον βίο του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτου. Ο βίος αυτός έχει γραφτεί σε απαράμιλλο ύφος από τον Φώτη Κόντογλου, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το κείμενο αυτό είχε προκαλέσει τον θαυμασμό ακόμα και του Νίκου Καζαντζάκη!
Σωτήρης Λέτσιος
Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια
