Συνάντηση Μητσοτάκη – Τραμπ: Θετικά μηνύματα, αλλά και «γκρίζες ζώνες»!
Η Ουάσινγκτον κατά των τουρκικών γεωτρήσεων νότια της Κρήτης και του Mνημονίου Άγκυρας – Τρίπολης
Οι Αμερικανοί ζητούν ελληνοτουρκικό διάλογο χωρίς προϋποθέσεις, να απαγορευτεί ο ελλιμενισμός ρωσικών πολεμικών πλοίων στα λιμάνια μας και «μπλόκο» στο κινεζικό 5G
Η Θέση μας: Οι σούπερ σταρ που διδάσκουν ήθος
Στον Λευκό Οίκο θα βρεθεί σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης για ένα κρίσιμο τετ α τετ με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Η βαρύτητα της συνάντησής τους έγκειται στις ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και στις προκλήσεις της Τουρκίας, η οποία με «τσαμπουκάδες», πολεμική ρητορική και στρατιωτικές ενέργειες αμφισβητεί και επιχειρεί να εμβολίσει τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε πρόσφατα τα μνημόνια με τη Λιβύη υποστηρίζοντας ότι τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ενώ η χώρα του έχει δικαιώματα μέχρι νότια της Κρήτης, ρίχνοντας έτσι κι άλλο λάδι στη φωτιά που έχει ανάψει στην ευρύτερη περιοχή.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός αναμένεται να θέσει επί τάπητος την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας στον Ντόναλντ Τραμπ, σημειώνοντάς του ότι διαταράσσεται η ασφάλεια στην περιοχή και κινδυνεύουν στρατηγικές συνεργασίες που έχουν στηθεί κατόπιν μεγάλης προσπάθειας, όπως αυτή με το Ισραήλ και την Κύπρο για την κατασκευή του αγωγού EastMed.
Ο αγωγός αυτός έχει την εύνοια των ΗΠΑ, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να χαϊδεύει τα αυτιά του Ταγίπ Ερντογάν συντελώντας στην αποθράσυνσή του. Ενδεικτικό είναι ότι ενώ πέρασε το νομοσχέδιο «EastMed Act» από το Κογκρέσο, ο Τραμπ έσπευσε να εκφράσει τις επιφυλάξεις του για να μη δυσαρεστήσει τον Τούρκο πρόεδρο με τον οποίο έχει συνεχή επικοινωνία.
Διευκολύνσεις
Τα όπλα που έχει στη φαρέτρα του ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι η αμυντική συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ, με την οποία η χώρα μας παρέχει εξαιρετικά σημαντικές διευκολύνσεις στους Αμερικανούς (σ.σ.: δίνει γην και ύδωρ επί της ουσίας) και ο ρόλος σταθεροποιητή στην περιοχή των Βαλκανίων -και όχι μόνο- που είναι και προς όφελος των ΗΠΑ. Στην ατζέντα των συνομιλιών θα βρεθεί επίσης η ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας σε συνεργασία με τις HΠΑ, μέσω και της αναβάθμισης των F-16, ενώ στο τραπέζι θα τεθεί και η προοπτική αγοράς F-35, καθώς και η συμπαραγωγή UAVs.
Από την πλευρά του βέβαια ο Ντόναλντ Τραμπ θα στείλει ξεκάθαρο μήνυμα στην κυβέρνηση ότι η συνεργασία με την Κίνα για το 5G δεν είναι ανεκτή. Ολα αυτά τα ζητήματα ο κ. Μητσοτάκης θα τα συζητήσει και σε γεύμα που θα έχει με υψηλούς προσκεκλημένους στην Ουάσινγκτον, μεταξύ των οποίων ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο.
Η τριήμερη επίσημη επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ ξεκίνησε την Κυριακή από το Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριντα, όπου έτυχε θερμής υποδοχής από τους Ελληνες ομογενείς της πόλης. Ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με τον δήμαρχο Χρυσόστομο Αλαχούζο και μίλησε με πολλούς απόδημους Ελληνες. Στη συνέχεια απηύθυνε ομιλία σε εκδήλωση της ΑΧΕΠΑ στην οποία συμμετείχε και η Παγκρητική Ενωση Αμερικής και έστειλε μήνυμα στην Τουρκία λίγο πριν από τη συνάντησή του με τον Τραμπ.
«Θα εξετάσουμε μαζί τις ακατάλυτες ελληνοαμερικανικές σχέσεις και τις προοπτικές που έχουν σε όλα τα επίπεδα. Θα τον ενημερώσω όμως και για τις εξελίξεις στη ΝΑ Μεσόγειο. Εκεί όπου δυστυχώς η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, προκαλώντας όλες τις γειτονικές χώρες και απειλώντας τη διεθνή σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή» είπε μεταξύ άλλων.
Στήριξη από Ουάσινγκτον, αλλά με σαφείς όρους
Από τον Αλέξανδρο Τάρκα *
Σαφές μήνυμα κατά των πιθανών γεωτρήσεων της Τουρκίας νότια της Κρήτης και κατά του μνημονίου της Αγκυρας με την κυβέρνηση της Τρίπολης αναμένεται να αποστείλουν σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες με την ευκαιρία της συνάντησης του προέδρου Ντ. Τραμπ με τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο.
Η αμερικανική δήλωση, που δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα σε ποιο επίπεδο και με ποιο τρόπο θα γίνει, αποτελεί ξεκάθαρη στήριξη των θέσεων της Ελλάδας ως προς τα δικαιώματά της στις θαλάσσιες ζώνες και κρίθηκε σκόπιμη υπό το σκεπτικό της διατήρησης της ειρήνης και σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο. Η συγκυρία της νέας κρίσης ΗΠΑ – Ιράν αναδεικνύει άλλωστε την ανάγκη αποφυγής πρόσθετων εστιών έντασης ή και ανάφλεξης στην ευρύτερη περιοχή και ειδικά μεταξύ δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο θα είναι λάθος να υπάρξουν επικοινωνιακοί πανηγυρισμοί για λόγους «εσωτερικής κατανάλωσης», καθώς η Ουάσινγκτον ζητεί ταυτόχρονα την έναρξη διαλόγου Ελλάδας – Τουρκίας, χωρίς προϋποθέσεις και εφ’ όλης της ύλης. Αντίθετα, η Αθήνα αναγνωρίζει μόνο μία διαφορά (για την υφαλοκρηπίδα) και τονίζει ότι, εκτός των «πολιτικών διαβουλεύσεων» μεταξύ των δύο υπουργείων Εξωτερικών ανά εξάμηνο (θα επαναληφθούν στις 9-10 Ιανουαρίου), γενικότερος διάλογος δεν μπορεί να γίνει υπό συνθήκες απειλών και προκλήσεων.
Επίσης, όπως προκύπτει από τις ελληνοαμερικανικές διπλωματικές συζητήσεις των τελευταίων εβδομάδων, τα αρμόδια πολιτικά και νομικά στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε συγκεκριμένη άποψη για την υφαλοκρηπίδα όλων ανεξαιρέτως των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο. Αλλοτε, όπως έπραξε δημόσια ο πρεσβευτής στην Αθήνα Τζ. Πάιατ, γίνεται λόγος για «κατοικημένα» νησιά κι άλλοτε για μεγάλα νησιά, όπως η Κρήτη και η Ρόδος, με αποτέλεσμα η ιδιότυπη περιπτωσιολογία να προσφέρει περιορισμένες μόνον εγγυήσεις εν όψει των επικείμενων κρίσιμων εξελίξεων. Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ παραμένουν προσηλωμένες στην πολιτική διατήρησης της Τουρκίας στη Δύση πάση θυσία (ανεξάρτητα από τον τρόπο αντιμετώπισης του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν) και δεν θα προχωρήσουν σε ενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν οξεία αντίδραση της Αγκυρας.
Η Ρωσία
Παράλληλα η κρίσιμη πτυχή, η οποία ίσως δεν προβληθεί δημόσια, είναι ότι η αμερικανική πλευρά καλεί την ελληνική κυβέρνηση να είναι ιδιαίτερα προσεκτική στις διεθνείς διαμαρτυρίες της κατά των δύο μνημονίων Αγκυρας – Τρίπολης υπό το πρίσμα πως μπορεί να εξυπηρετηθούν εμμέσως τα συμφέροντα της Ρωσίας στη Λιβύη και τη Μεσόγειο.
Οι ΗΠΑ είναι αντίθετες στην προοπτική ουσιαστικής ανάμειξης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στο θέμα των μνημονίων και το γεγονός ότι, ξαφνικά, η Ρωσία ζήτησε την, κεκλεισμένων των θυρών, σύγκλησή του αργά χθες το βράδυ (ώρα Ελλάδας) περιπλέκει την ατζέντα των σημερινών συζητήσεων του κ. Μητσοτάκη και των υπουργών Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας Ν. Δένδια και Ν. Παναγιωτόπουλου με τους Αμερικανούς αξιωματούχους.
Ενδεικτικό της αυξανόμενης αντιπαράθεσης Ουάσινγκτον – Μόσχας στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο είναι το γεγονός ότι η αμερικανική πλευρά διαμαρτύρεται έντονα για τον κατάπλου πολεμικών πλοίων της Ρωσίας σε ελληνικά λιμάνια και έχει αξιώσει τον τερματισμό τους.
Οι σχετικές επισημάνσεις προς την Αθήνα βασίζονται στο πρότυπο όσων ζητούσαν οι ΗΠΑ, την τελευταία διετία-τριετία, από τη Λευκωσία για τα κυπριακά λιμάνια και που, τελικά, έλαβαν και νομοθετική μορφή για την παρακολούθηση της «κακόβουλης ρωσικής δραστηριότητας» στη Μεγαλόνησο και την ανατολική Μεσόγειο.
Η Κίνα
Στο ίδιο πνεύμα, η Ουάσινγκτον θέτει προς τον πρωθυπουργό τις ανησυχίες της για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Ελλάδα, αφού οι νέες συμφωνίες με την COSCO για το λιμάνι του Πειραιά καταρρίπτουν το μέχρι πρότινος ελληνικό επιχείρημα ότι δεν υπάρχει κίνδυνος ελέγχου των βασικών υποδομών της χώρας.
Το αμερικανικό μήνυμα είναι ότι πίσω από τις «οικονομικά συμφέρουσες» κινεζικές προτάσεις κρύβονται στρατηγικά σχέδια και ότι τα ανταλλάγματα ζητούνται σε μεταγενέστερο στάδιο. Η ίδια προειδοποίηση διατυπώνεται για την ανάμειξη κινεζικών εταιριών, με πρώτη τη Huawei, στα νέα δίκτυα 5G, καθώς υπάρχει πιθανότητα ελέγχου και παρεμβάσεων σε τηλεπικοινωνιακά συστήματα πολιτικού, εμπορικού και στρατιωτικού ενδιαφέροντος.
Όπως έχει αποκαλύψει η «δημοκρατία» από τις 2 Δεκεμβρίου 2019, οι ΗΠΑ έχουν ζητήσει την υπογραφή συμφωνίας για την ασφάλεια των δικτύων 5G, αιφνιδιάζοντας την κυβέρνηση, η οποία πίστευε ότι διέθετε μεγάλα χρονικά περιθώρια μέχρι τη διαμόρφωση κοινής θέσης της Ε.Ε. για τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά τους και τους όρους προς το Πεκίνο, ίσως μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2020.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.
