Επινίκιοι ύμνοι και ωδές για τη μεγάλη ήττα

Η Μακεδονία στις επάλξεις των εθνικών αγώνων κρατεί και φρουρεί τον ελληνικό Βορρά, την πολιτισμική ταυτότητα, τα σύμβολα και τους μύθουςΑπό τον
Νίκο Παπουτσόπουλο

Πυκνά γεγονότα, εξελίξεις, συνεχείς και ταχύτατες εναλλαγές στη διεθνή πολιτική ατμόσφαιρα είχαν ακολουθήσει τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που αντιμετώπιζε ήδη εσωτερικά προβλήματα, με κορύφωση τις ταραχές και την έξαρση εθνικισμού στα Βαλκάνια κατά την υποχώρηση των Οθωμανών από εδάφη της Χερσονήσου του Αίμου και της Μέσης Ανατολής, ύστερα από τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο.

Στη δίνη πολιτικών διαπλοκών και συμβάσεων για την επίλυση του Ανατολικού Ζητήματος (The eastern question), καθώς και των ανταγωνισμών μεταξύ Ανατολής και Δύσης για την επέκταση ζωνών ελέγχου και επιρροής, το νεοσύστατο ελληνικό κράτος επιδίδεται σε μεγάλο αγώνα, προκειμένου να διατηρήσει την ανεξαρτησία του, να επεκτείνει τα όριά του και να διεκδικήσει μία ισάξια και ισότιμη θέση στη σύγχρονη εποχή.

Η παραχώρηση του μεγαλύτερου μέρους της μείζονος Μακεδονίας στη Βουλγαρία, με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, πλήττει συμφέροντα των όμορων λαών της Βαλκανικής, πυροδοτεί τις εθνικιστικές πολιτικοκοινωνικές κινήσεις για την τύχη των μακεδονικών εδαφών, ενώ οι διπλωματικές ενέργειες που αποσκοπούν στον προσεταιρισμό των Βουλγάρων στον Ρωσικό Πανσλαβισμό αναζωπυρώνουν το όραμα του Μεγάλου Πέτρου για την κάθοδο των Ρώσων στη «ζεστή θάλασσα», όπως ονόμαζαν το Αιγαίο Πέλαγος. Οι χαρτογραφικές διενέξεις μεταξύ όμορων λαών που διεκδικούν μακεδονικά εδάφη επιχειρούν να αποτυπώσουν τη γεωγραφική ταυτότητα της Μακεδονίας ανάλογα με την εθνοφυλετική σύνθεση των πληθυσμών, με κριτήρια τη θρησκεία (Ελληνες) ή τη γλώσσα (Βούλγαροι). Οι εθνογραφικοί χάρτες της Μακεδονίας αποτέλεσαν χρήσιμα διπλωματικά εργαλεία σε πολιτικούς χειρισμούς, οι οποίοι υπηρετούσαν αλλότρια συμφέροντα, που διατηρούσαν επιμελώς σε εκκρεμότητα το εθνοχωροταξικό Μακεδονικό Ζήτημα (μέρος του Ανατολικού Ζητήματος).

Τον πόλεμο των χαρτών ακολούθησαν ένοπλες αιματηρές συγκρούσεις, εξαναγκασμοί και βίαιος εκσλαβισμός ελληνικών πληθυσμών, δολοφονίες και βασανισμοί, λεηλασίες, εμπρησμοί και ολοσχερείς καταστροφές κωμοπόλεων και χωριών. Εκατόν δέκα έτη από το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα και τη θυσία των ελληνικών ένοπλων σωμάτων για την προάσπιση των κατοίκων και των εδαφών της περιοχής, η Συμφωνία των Πρεσπών παραχώρησε όνομα, γλώσσα και ιθαγένεια (υπηκοότητα) στους κατοίκους της βόρειας γειτονικής χώρας.

«Αν ζήσεις πολύ, διαπιστώνεις πως κάθε νίκη μετατρέπεται σε ήττα». Ενα από τα προκλητικά αποφθέγματα της Σιμόν ντε Μποβουάρ παραμένει επίκαιρο στην ορθότητά του, καθώς κλίμα αισιοδοξίας συνεγείρει την ελληνική κυβέρνηση για την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών και την επίλυση ενός χρόνιου προβλήματος. Σύμφωνα με επινίκιες δηλώσεις, «με την επίτευξη της συμφωνίας διασφαλίζονται η προοπτική και η σταθερότητα στη γειτονική χώρα και η αποφυγή παντός κινδύνου επιρροής τρίτων δυνάμεων με συνδυασμούς αλλότριους στα βόρεια σύνορα της Ελλάδος». Σε παρόμοια ατμόσφαιρα επιτυχίας οι κυβερνητικές δηλώσεις της γείτονος, αφού, ως ισότιμο πλέον μέλος των μεγάλων δυτικών οικογενειών, των εθνών που απολαμβάνουν ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, εξασφαλίζεται «καλύτερη ζωή για όλους τους πολίτες», ενώ ταυτόχρονα προασπίζονται και διαφυλάσσονται «η πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά που δόξασε το “μακεδονικό” έθνος».

Ωστόσο, η Ρωσία διατηρεί τις επιφυλάξεις της για τη Συμφωνία των Πρεσπών, με τον ισχυρισμό πως «οι δυτικές χώρες είχαν ως γνώμονα τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα να εντάξουν το ταχύτερο τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ και όχι την πρόθεση να συμβάλουν στη διευθέτηση αυτή, μιας διμερούς στην ουσία διένεξης κατά τη διαδικασία έγκρισης της συμφωνίας, κατά την οποία επετράπησαν σοβαρές παραβιάσεις της εσωτερικής νομοθεσίας της μίας εκ των δύο πλευρών και των κανόνων του διεθνούς δικαίου με άσκηση ισχυρότατων πιέσεων από τρίτους».

Επινίκιοι ύμνοι και ωδές, που συνοδεύουν τον θρίαμβο της απελευθέρωσης από τις μνημονιακές εξαρτήσεις, παραποιούν την ήττα της λοιδορίας, του εμπαιγμού και του εξευτελισμού ενός λαού. Πολεμικές νίκες ενοχοποιούν σταθερά τα κύματα των προσφύγων, ήττες των Ευρωπαίων χριστιανοδημοκρατών δαιμονοποιούν την άνοδο των φασιστών, όπως δαιμονοποιούν τις ανησυχίες παραχάραξης της Ιστορίας και εμπλοκής σε νέες εθνικές περιπέτειες οι διπλωματικές θριαμβολογίες για την επίτευξη και την κύρωση συμφωνιών. Πανηγύρεις που συνοδεύουν τις περίλαμπρες εξαγγελίες νίκης με την ανάκαμψη της οικονομίας, καθώς καταρρέει το κράτος δικαίου και καταβυθίζεται κάθε έννοια κοινωνικής μέριμνας.

Σύμφωνα με τις θεωρίες συνωμοσίας, ο Ρότσιλντ μετέτρεψε την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό σε προσωπική του οικονομική επιτυχία. Οι πράκτορές του, που πρόλαβαν τους επίσημους αγγελιαφόρους κατά μία ημέρα, ανακοίνωσαν τη νίκη των Αγγλων. Ο Νέιθαν Ρότσιλντ διέθεσε στην αρχή ομόλογα, προκειμένου να παραπλανήσει πολλούς επενδυτές που πίστεψαν πως ο Ναπολέων είχε νικήσει, για να αποκτήσει, την επομένη μόλις, ομόλογα και μετοχές σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές,να πολλαπλασιάσει την περιουσία του και να κατακυριεύσει τη χρηματιστηριακή αγορά. Νίκες άλλοτε και άλλοτε ήττες σημάδεψαν την πορεία των Μακεδόνων από τους αιώνες που έφυγαν και τους θριάμβους που δόξασαν τη Θεσσαλονίκη, την πρωτεύουσα της Μακεδονίας, στη «συμβασιλεύουσα» πόλη, στην περίοδο της ακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και από τους αγώνες της Επανάστασης του 1821 στις ελληνικές ολιγωρίες, στις υπεκφυγές και τις αδυναμίες συνδρομής και υποστήριξης του πόθου για ελευθερία και ένωση με τον εθνικό κορμό στα χρόνια των βουλγαρικών προκλήσεων, και από τους πρόσφατους κυβερνητικούς πανηγυρικούς στις ανησυχίες για τις εκπλήξεις που επιφυλάσσουν οι συμφωνίες επίλυσης του «Μακεδονικού».

Η Μακεδονία στις επάλξεις των εθνικών αγώνων κρατεί και φρουρεί τον ελληνικό Βορρά, την πολιτισμική ταυτότητα, τα σύμβολα και τους μύθους, και στέκει ατάραχη στις σύγχρονες προκλήσεις βαλκανικών εθνογενέσεων. Ατάραχη στους προμαχώνες των εθνικών οραμάτων και των προσδοκιών και πάντα ορθή, καθώς «όρθια η Φλώρινα στα κράσπεδα του ακριτικού Ελληνισμού», όπως έγραφε ο Ν. Ι. Μέρτζος σαράντα χρόνια πριν. «Ντυμένη στα λευκά, τριγυρισμένη στην παγωνιά. Αλλά θερμή. Χρόνια και χρόνια στέκει αγέρωχη στερεή στων μυχών του μεγάλου κάμπου της. Και σωπαίνει. Τι να κάνη άλλο;

Οι φωνές, με τον κόσμο της, δεν είναι σκηνικό. Είναι σύνορο. Στο Σύνορο τα εφήμερα δεν φτάνουν ποτέ. Οι μέρες περνούν, οι τίτλοι αλλάζουν, τα προσωπεία καταρρέουν, εγείρονται και επαναφέρονται μακρυά στο βάθος του ελλαδισμού χωρίς να εγγίζουν το Σύνορον. Η Φλώρινα, ανέγγιχτη, μένει στην στερεότητά της. Ατάραχη και σιωπηλή. Αντίκρυ η μακεδονική γη τραβάει αδιάσπαστη, σαν πάλλευκο πέλαγος προς βορράν. Κάπου εκεί, ανάμεσα στις αυλακιές όπου το άροτρο ανατρέπει σταθερά το χώμα και μοσχοβολάει πυκνή η γονιμότης, τραβάει το Συρματόπλεγμα. Αλλάζει κράτος έτσι. Ξαφνικά, δίχως αιτία. Και τις νύχτες τα φώτα του Μοναστηριού στίλβουν αχνά, μέσα στο θάμβος της καταχνιάς, προσεπικαλώντας τις μνήμες των ξερριζωμένων στα αναπεπταμένα πεδία της ελληνοσύνης» («Μακεδονικές Σκέψεις», στο περιοδικό «Μακεδονική Ζωή», τεύχος 153, Φεβρουάριος 1979).

Από ιστορική οικογένεια του Πισοδερίου της Φλώρινας η οικογένεια του αγωνιστή και ιστορικού της Επανάστασης του 1821 Νικολάου Κασομούλη. Ο Κασομούλης ακολούθησε στην ηρωική Εξοδο της Φρουράς του Μεσολογγίου και, από τα γύρω υψώματα, απ’ όπου πολεμιστές και «φαμελίτες» προσπαθούσαν μέσα από φονικές συμπλοκές να διαφύγουν, κατέγραφε τις τραγικές στιγμές της τραγικής πολιτείας.

«Ολη η πεδιάς έβραζεν από την ανταυγάζουσαν φωτιάν, έχουσαν την πηγήν από την χώραν, η δε λαμπάδα αυτή του Μισολογγίου διέδιδεν το φως εκείνο που εσκορπίζετο έως το Βασιλάδι, Κλείσοβαν και εις όλην την πεδιάδαν, και βαστούσε έως εις ημάς. Ο δε παντού ανά την πόλιν δυφεκισμός εφαίνετο ωσάν πλήθος κωλοφωτιών. Από το Μισολόγγι ακούγετο ο βρασμός των φωνών γυναικών, δουφεκιών, εκρηγνυομένων πυριτοθηκών και υπονόμων, ένας συγκεχυμένος και απερίγραπτος τρομερός ήχος. Φούρνος αναμμένος εφαίνετο η πόλις από το ακατάπαυστον πυρ.
“Αχ, Μισολόγγι, αχ!, αίματα οπού εχύσαμεν άδικα…”»

{{-PCOUNT-}}15{{-PCOUNT-}}

Η εφημερίδα δημοκρατία δημοσιεύει άμεσα κάθε σχόλιο. Ωστόσο δεν υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Σχόλια με ύβρεις διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Χρήστες που δεν τηρούν τους όρους χρήσης αποκλείονται.

spot_img

Κορυφαίες Ειδήσεις

Προτεινόμενα