Τα συγκλονιστικά στοιχεία που αποκαλύπτει η αλληλογραφία των μοναστηριών με τους αντιπροσώπους τους στις Καρυές την περίοδο της απελευθέρωσης και των διεκδικήσεων της Ρωσίας κατέγραψε ο Δ. ΚαραγιαννακίδηςΑπό τον
Σωτήρη Λέτσιο
Η κρίσιμη περίοδος της απελευθέρωσης του Αγίου Ορους από τον τουρκικό ζυγό κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πόλεμου και συγχρόνως οι διεκδικήσεις στην περιοχή από πλευράς της τσαρικής Ρωσίας βρίσκονται στο επίκεντρο του βιβλίου με τον τίτλο «Ραβάσια Μεγίστης Λαύρας (1912-13)», που εκδόθηκε προσφάτως από την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας.
Η αλληλογραφία των μοναστηριών με τους αντιπροσώπους τους στις Καρυές (ραβάσια) αποτελεί πρωτότυπη και μοναδικής αξίας ιστορική πηγή, ανεξάρτητα από την περίοδο που θα επέλεγε κάποιος ώστε να τη μελετήσει εμπεριστατωμένα. Αναδύεται μέσα από αυτήν η αντίληψη των ιθυνόντων του Αγίου Ορους για τις τότε τρέχουσες υποθέσεις. Το βιβλίο, συγγραφέας του οποίου είναι ο Διογένης Καραγιαννακίδης, βασίζεται στη μελέτη των ραβασίων της Μεγίστης Λαύρας της περιόδου Σεπτεμβρίου 1912 έως Οκτωβρίου 1913. Το βιβλίο αυτό μεταφέρει στον αναγνώστη πλούσια αποσπάσματα της αλληλογραφίας, συνοδευόμενα από σχόλια και κάποιες ιστορικές πληροφορίες, τις οποίες ο συγγραφέας επέλεξε προς αρτιότερη και ευκολότερη κατανόηση.
Ετσι, λοιπόν, μέσα από τις σελίδες του παρουσιάζονται με πληρότητα εικόνες της καθημερινής ζωής, οι σχέσεις με τις οθωμανικές Αρχές, οι ειδήσεις για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, οι μαρτυρίες για την απελευθέρωση του Αγίου Ορους και για τους φρενήρεις πανηγυρισμούς στις Καρυές και τη Λαύρα, η άφιξη του Ελληνικού Στρατού και η φιλοξενία του, η έλευση και η αναχώρηση βουλγαρικού αποσπάσματος, η απόδοση τιμών στη βασιλική οικογένεια από την Ιερά Κοινότητα στη Θεσσαλονίκη κ.ά.
ΤΣΑΡΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Σημαντικό μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στις εντυπώσεις και στα συναισθήματα που προκάλεσε στους Αγιορείτες η επιχείρηση της τσαρικής διπλωματίας προς διεθνοποίηση του Αγίου Ορους, που διήρκεσε από τον Δεκέμβριο του 1912 έως τον Οκτώβριο του 1913, αλλά και στις αποφάσεις και σε άλλες εναγώνιες ενέργειές τους προς απόκρουση των συγκεκριμένων διεκδικήσεων. «Ο αντιπρόσωπος στις Καρυές έστελνε στη μονή από όπου προερχόταν κάθε ημέρα τουλάχιστον ένα ραβάσιο/επιστολή με έκθεση των πεπραγμένων, μια ανταπόκριση δηλαδή από τις Καρυές στο μοναστήρι, και με τη σειρά του κάθε μοναστήρι έστελνε και αυτό μια έκθεση με τα γενόμενα εντός των τειχών του» αναφέρει ο κ. Καραγιαννακίδης. «Αναζήτησα τα ραβάσια της περιόδου του 1912, έχοντας στο μυαλό μου την απελευθέρωση του Αγίου Ορους. Μελέτησα τα ραβάσια έως τις αρχές του 1913 και βρήκα συγκλονιστικά στοιχεία για την καθημερινότητα του Ορους, όπως και για τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά την απελευθέρωσή του» προσθέτει.
ΕΔΡΑΣΑΝ ΑΜΕΣΩΣ
Από τις εκθέσεις δε των ημερών του 1913 έρχεται στην επιφάνεια και το μεγάλο θέμα με τις διεκδικήσεις των Ρώσων. Το βασικό συμπέρασμα που ανακύπτει εκ της έρευνας αυτής, σύμφωνα με τον κ. Καραγιαννακίδη, είναι ότι το σύνολο των μοναχών, εξαιρουμένων των Ρώσων, αντιδρά από την πρώτη στιγμή εντυπωσιακά στις αξιώσεις της ρωσικής διπλωματίας. «Ομοθυμαδόν θα έλεγα! Και με την αίσθηση ότι υπάρχει ένας τεράστιος κίνδυνος, επιστρατεύουν αμέσως τους ευρισκόμενους στον Αθω γνώστες των ζητημάτων του Αγίου Ορους και συντάσσουν υπομνήματα» υπογραμμίζει ο κ. Καραγιαννακίδης και προσθέτει: «Ταυτοχρόνως φροντίζουν να στείλουν επιτροπές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη. Επίσης, αποστέλλουν γράμματα στους πρέσβεις στο Λονδίνο, οι οποίοι συμμετείχαν στην εκεί πρεσβευτική συνδιάσκεψη των Μεγάλων Δυνάμεων. Παράλληλα με τα παραπάνω -και χωρίς χρονοτριβή- αποδύονται και στην παρακολούθηση των ρωσικών κινήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι εκείνη την περίοδο η Ρωσία έχει στείλει μια ομάδα διπλωματών στο Ορος, προκειμένου να ασχοληθεί με το θέμα αυτό».
Εκείνο που δεν θα έπρεπε να διαφύγει την προσοχή μας είναι ότι το 1913 εκδηλώθηκε αμέσως και με απόλυτα κατηγορηματικό τρόπο η αντίδραση της Αθωνικής Πολιτείας στα σχέδια και στις βλέψεις της τσαρικής διπλωματίας. Και όπως επισημαίνει ο κ. Καραγιαννακίδης, το βασικό χτύπημα που δέχθηκε η Ρωσία ως προς αυτό το θέμα προήλθε αρχικώς από την επανάσταση των μπολσεβίκων το 1917 και στη συνέχεια από όσα εμπεριέχονταν στη Συνθήκη της Λωζάννης. Το επόμενο διάστημα επακολούθησε και η κατοχύρωση του καθεστώτος του Αγίου Ορους μέσα από το Σύνταγμα του 1927.
Η εμφάνιση των Βουλγάρων για… προσκύνημα και το ενδεχόμενο εισβολής
Πέραν των Ρώσων, αξιοσημείωτη είναι και η παρουσία των Βουλγάρων,
όπως τονίζει ο κ. Καραγιαννακίδης: «Οι Βούλγαροι εμφανίστηκαν στο Ορος με μια μικρή δύναμη μόλις 50 ανδρών, επικαλούμενοι την ανάγκη της προσκυνηματικής επίσκεψης. Την ίδια όμως στιγμή ο Ελληνικός Στρατός αριθμούσε σχεδόν 1.000 άτομα. Οι Βούλγαροι έγιναν δεκτοί με επιφυλακτικότητα και με αίσθηση αμηχανίας εκ μέρους των Αγιορειτών, αφού ο κίνδυνος ήταν ορατός και είχε επισημανθεί από τον Ελληνικό Στρατό».
Ο ίδιος σημειώνει: «Υπάρχει, μάλιστα, καταγεγραμμένη μια συνομιλία ανάμεσα στον αντιπρόσωπο της Μεγίστης Λαύρας και στον υπασπιστή του επικεφαλής του Ελληνικού Στρατού, ο οποίος τονίζει ότι είχαν πάρει εντολή να προσέξουν ειδικά τις τρεις μεγάλες μονές, αποτρέποντας έτσι το ενδεχόμενο εισβολής των Βουλγάρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια ομάδα Ελλήνων χωροφυλάκων, η οποία είχε τοποθετηθεί στο Ορος αμέσως μετά την απελευθέρωσή του, συνοδευόμενη και από αρκετούς καλόγερους, πολιόρκησε τη Μονή Ζωγράφου, όπου βρισκόταν το βουλγαρικό άγημα. Σε αυτή, μάλιστα, την ομάδα εν τέλει παραδόθηκαν οι Βούλγαροι στρατιώτες».
Συγκρίνοντας τα τότε γεγονότα με τη σημερινή επικαιρότητα, ο κ. Καραγιαννακίδης υπογραμμίζει τα εξής: «Ενα όνειρο που ναυάγησε το 1918 διεκδικεί σήμερα την επανεμφάνισή του. Ενώ όμως τότε ο αριθμός των Ρώσων μοναχών λέγεται ότι είχε φτάσει τους 5.000, η αφετηρία του ζητήματος αυτού σήμερα περιορίζεται στο Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος. Πάντως, οι μονές του Ορους είναι σήμερα υποψιασμένες και δεν είναι τα πράγματα απλά!»
Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια
