Η ερμηνεύτρια μιλά για τον παλλαϊκό ξεσηκωμό στο Σύνταγμα υπέρ της Μακεδονίας και εξηγεί γιατί δεν είναι της μόδας η αγάπη για την πατρίδα, γιατί αυτή η δημοκρατία δεν είναι αρκετήΑπό τον
Σωτήρη Λέτσιο
Μια από τις αγαπημένες ερμηνεύτριες του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού είναι η Αφροδίτη Μάνου, η οποία έκλεψε την παράσταση με την ομιλία της στο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στο Σύνταγμα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τη συμμετοχή της αυτή, για την έννοια του πατριωτισμού, για την κρίση της πολιτικής, αλλά και για την εικόνα του ελληνικού τραγουδιού σήμερα.
Η συμμετοχή σας στην πρόσφατη μεγαλειώδη συγκέντρωση για τη Μακεδονία στην πλατεία Συντάγματος προκάλεσε μεγάλη εντύπωση. Δεν ήταν αναμενόμενη για πάρα πολύ κόσμο, ο οποίος είχε μια εντελώς διαφορετική εικόνα για εσάς. Πολλοί σκέφτηκαν με αφορμή τον τρόπο που μιλήσατε: «Να μια ηγέτις!»…
Ηγέτις εγώ δεν είμαι! Και μάλιστα αυτό το έχω γράψει σε στίχους, στο τραγούδι «Χαιρετίσματα στην εξουσία», που έχει ερμηνεύσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Το τραγούδι αυτό λέει: «Εγώ δεν θέλω στη ζωή να κυβερνήσω!» Ηγέτις, λοιπόν, δεν είμαι, αλλά μπορώ να γίνω εκφραστής κάποιων ανθρώπων, δεδομένου ότι έχω το χάρισμα του λόγου και μπορώ να βγω και να μιλήσω μπροστά σε μεγάλο ακροατήριο και να πω τα λόγια που εξέφραζαν όλους μας εκείνη την ημέρα στο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στο Σύνταγμα!
Εκείνη τη στιγμή δεν νιώσατε ότι ήσασταν υπό την επήρεια ενός άγχους και μιας υπερέντασης, που πιθανόν να σας έκαναν να νιώσετε αμήχανα ενώπιον της λαοθάλασσας;
Δεν είχα καθόλου τρακ! Ειλικρινά! Μπορώ να σας πω ότι, όταν πρέπει να εμφανιστώ και να τραγουδήσω σε μια μουσική σκηνή, είμαι πιο νευρική. Αυτό που συνέβη στο Σύνταγμα ήταν μια δωρεάν ανταλλαγή ενέργειας και ύλης με τον κόσμο. Δεν μπορώ να το περιγράψω διαφορετικά. Ενιωσα ότι ξεπέρασα εκείνη την Κυριακή τον εαυτό μου με έναν τρόπο θαυμαστό, ένιωσα ότι με καλούσε ο κοινός μας σκοπός. Είναι πολύ εύκολο να παραστήσεις τον υπεράνθρωπο. Είναι όμως πολύ δύσκολο να είσαι άνθρωπος!
Σας απασχολούσε και σκεφτόσασταν από χρόνια μια τέτοια εμφάνιση;
Καθόλου, μα καθόλου! Μου τηλεφώνησαν λίγες ώρες πριν από την εκδήλωση από την επιτροπή διοργάνωσης του συλλαλητηρίου και μου ζήτησαν να συμμετάσχω με την ομιλία μου. Ακριβώς για να αποχαρακτηριστεί το συλλαλητήριο από τους όρους «φασιστικό», «εθνικιστικό» κ.ά.
Πώς θα χαρακτηρίζατε σήμερα, με την απόσταση κάποιων ημερών, το συλλαλητήριο;
Ηταν μια παλλαϊκή συγκέντρωση ανθρώπων οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στο ξεπούλημα της Μακεδονίας…
Νομίζω ωστόσο ότι δεν ήταν ικανοποιητική η παρουσία εκπροσώπων των τεχνών και των γραμμάτων. Δεν θα έπρεπε να συμμετάσχουν περισσότεροι ή αυτοί έχουν προτιμήσει να απέχουν;
Βεβαίως και απέχουν! Και αυτό επειδή ζούμε σήμερα σε μια παρακμιακή εποχή, στην οποία οι αξίες έχουν αντικατασταθεί από άλλου είδους κίνητρα στο μυαλό -ειδικά- των νέων ανθρώπων. Τα παιδιά σήμερα δεν μαθαίνουν ούτε καν την ελληνική γλώσσα καλά καλά. Δεν μπορούν να σκεφτούν και μεγαλώνουν στην τύχη, χωρίς αρχές. Με αυτή την έννοια, το ίδιο συμβαίνει σε όλους τους τομείς της ελληνικής κοινωνίας. Και οι καλλιτέχνες είναι μέρος αυτού του περιβάλλοντος. Πορεύονται και αυτοί όπως και η ελληνική κοινωνία.
Κατά τις παρελθούσες δεκαετίες -και ειδικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- η Αριστερά τηρούσε μια επαμφοτερίζουσα στάση ως προς το θέμα της Μακεδονίας. Οι θέσεις της επί του θέματος δεν συνιστούσαν μια ξεκάθαρη πατριωτική αντίληψη…
Ειλικρινά, αυτό δεν με ενδιαφέρει. Δεν με ενδιαφέρει τι έγινε το 1949 αλλά ο 21ος αιώνας. Μέσα μου τον Εμφύλιο της πατρίδας μου τον έχω τελειώσει! Είμαι άνθρωπος του μέλλοντος. Αγαπώ την τεχνολογία και μου αρέσει να βλέπω τα καινούργια πράγματα. Ονειρεύομαι και κάνω σχέδια. Οτιδήποτε έχει σχέση με το παρελθόν το έχω κλείσει σε ένα ντουλάπι και δεν με αφορά καθόλου. Υπό αυτή την έννοια, δεν ανήκω πουθενά, δεν είμαι κανενός: Είμαι του μέλλοντος! Και με αυτή την έννοια μίλησα για την Ελλάδα: Οτι πρέπει να γίνει ηγέτις και αυτοκράτειρα του μέλλοντός της! Εάν μείνουμε στο τι είπε ο τάδε, ποιος έκανε εκείνο, τι είπε η τάδε Ολομέλεια του ΚΚΕ σχετικά με την ελληνική γλώσσα ή τη Μακεδονία, τι έκανε η Ν.Δ. για τη Μακεδονία, δεν θα βγάλουμε άκρη. Υπάρχουν ευθύνες πάρα πολλές σε όλους, όπως υπάρχουν ευθύνες και σε εμάς τους ίδιους. Βέβαια, σε τι φταίει ο ελληνικός λαός; Ούτως ή άλλως, είναι αυτός σήμερα σε μια κατάσταση αμορφωσιάς και εξαθλίωσης, η οποία δεν μας επιτρέπει να σηκώσουμε το κεφάλι. Και γι’ αυτό πρέπει να προσπαθούμε όλοι, ώστε να μπορέσει ο λαός να σταθεί στα πόδια του.
Τα σημερινά κόμματα της Αριστεράς στην Ελλάδα φαίνεται ότι δεν έχουν διαφοροποιηθεί αισθητά στο ζήτημα της Μακεδονίας, όπως και στα υπόλοιπα εθνικά θέματα…
Το ΚΚΕ έχει αλλάξει άποψη και αυτό είναι προς τιμήν του! Σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, σίγουρα το ΚΚΕ έχει πιο πατριωτική στάση…
Η Συμφωνία των Πρεσπών πλέον έχει ψηφιστεί. Τι γίνεται από εδώ και πέρα;
Βλέπω ότι ο κόσμος είναι ακόμα πληγωμένος και οργισμένος. Δεν είναι εύκολο να βγάλει κάποιος ένα ασφαλές συμπέρασμα πού πηγαίνουμε από εδώ και πέρα… Αυτή η οργή του κόσμου είναι ένα μέγεθος που δεν το έχουμε ξαναδεί. Και αυτό επειδή με αφορμή το θέμα της Μακεδονίας θίχτηκαν τα ιερά και τα όσιά του.
Ολος αυτός ο θυμός των Ελλήνων πιστεύετε ότι θα μπορούσε να διοχετευτεί σε κάποιες άλλες μορφές διαμαρτυρίας;
Θέλω να πιστεύω ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο. Αλλά δεν τρέφω και πολλές ελπίδες. Ολα αυτά τα πράγματα στη σημερινή εποχή είναι πολύ ελεγχόμενα. Ο κόσμος έχει απομακρυνθεί πολύ από τα κέντρα εξουσίας. Δεν είναι αυτή η δημοκρατία αρκετή για τον 21ο αιώνα. Η δημοκρατία μας έχει ανάγκη από μεγαλύτερες ενέσεις αντιπροσώπευσης. Ο κόσμος πρέπει να μιλά και να τον λαμβάνουν υπόψη οι πολιτικοί. Είμαστε σε έναν φαύλο κύκλο και ο κόσμος δεν έχει να προτείνει κάτι άλλο έξω από αυτό τον κύκλο.
Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό να ασχοληθείτε ενεργά με την πολιτική;
Καθόλου! Πέρασε για λίγο και δεν ακούμπησε! Οταν ήμουν στη νεανική ηλικία, ανήκα μεν σε μια μικρή ομάδα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, το ΕΚΚΕ, αλλά αυτό διήρκεσε μικρό χρονικό διάστημα. Είναι έξω από την ιδιοσυγκρασία μου, τον τρόπο σκέψης, την εργασία μου η ενασχόληση με την πολιτική.
Οταν όλο και περισσότερος κόσμος αποφεύγει την κομματική ένταξη, αυτό είναι δείγμα προόδου για μια κοινωνία;
Θα έλεγα απερίφραστα ναι, αλλά βλέπουμε ότι ακόμη εξαρτάται η πολιτική ζωή από τα κόμματα. Εύχομαι στο εγγύς μέλλον να έχουμε άλλου τύπου έκφραση, πιο δίκαιη και αντιπροσωπευτική της πολιτικής άποψης των ανθρώπων, όπως π.χ. μέσα από τη δημοκρατία του ίντερνετ ή τη δημοσκοπική δημοκρατία.
Αραγε για τη διαμόρφωση της σημερινής εικόνας αναλογούν ευθύνες και στην ιδεολογία της Αριστεράς, με τον τρόπο που αυτή συνέβαλε εδώ και πολλές δεκαετίες στην καλλιέργεια των συνειδήσεων;
Δεν είναι μόνο ευθύνη της Αριστεράς, μην το συζητάμε. Ολοι φταίμε! Γι’ αυτό το πράγμα που δημιουργήσαμε άλλοι έχουν περισσότερες ευθύνες και άλλοι έχουν λιγότερες. Δυστυχώς, δεν είναι σήμερα στη μόδα η αγάπη για την πατρίδα! Η παγκοσμιοποίηση προσπαθεί να ξεριζώσει από τους ανθρώπους καθετί που θα μπορούσε να τους δώσει μια αίσθηση στέγης και θαλπωρής.
Ως λαός, ως έθνος, δεν θα έχουμε το σθένος να αντισταθούμε σε όποια πράξη επιβουλής εμφανιστεί;
Δεν μπορώ να το ξέρω. Κάποιες φορές ο ελληνικός λαός μάς έχει εκπλήξει και αυτό το βλέπουμε μέσα από τα παραδείγματα της Ιστορίας. Οπως π.χ. οι Μεσολογγίτες και η ηρωική τους Εξοδος. Οσο για το παρόν, αυτό είναι πάρα πολύ χαλασμένο! Και με την έννοια αυτή, έχει φτάσει το όλο πρόβλημα στο σημείο να είναι και αντιαισθητικό. Ολη η ζωή μας είναι ένα τρολ, ένα τσίγκλισμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης!
Φοβάστε έναν νέο εθνικό διχασμό;
Νομίζω ότι ο διχασμός, δυστυχώς, δεν έχει πάψει ούτε ένα λεπτό από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο έως σήμερα!
Η ελληνική κοινωνία έχει αγαπήσει τα τραγούδια σας. Ποιες επιδράσεις έχετε δεχθεί στο έργο σας από τον χώρο των εκκλησιαστικών κειμένων;
Εχω μελετήσει και αγαπώ τον Ρωμανό τον Μελωδό, όπως και τα τροπάρια του Δεκαπενταύγουστου για την Παναγία, τα οποία θαυμάζω. Ως καλλιτέχνης όμως έχω δεχθεί επιδράσεις από παντού. Και αυτό, άλλωστε, είναι το ζητούμενο: Να μπορείς να εκφράζεις τα πάντα μέσα από τον δικό σου τρόπο.
Τα εκκλησιαστικά τροπάρια σε ποιον βαθμό σας έχουν επηρεάσει σε επίπεδο μουσικής σύνθεσης;
Δεν μπορώ να το ξέρω. Αυτές οι λειτουργίες είναι αυτόματες. Μπαίνουν μέσα σου και μεταβολίζονται. Δεν έγραψα ποτέ ένα τραγούδι που να θυμίζει π.χ. μελωδία του Χατζιδάκι ούτε έγραψα ένα τραγούδι οι στίχοι του οποίου να θυμίζουν π.χ. τον Ρωμανό τον Μελωδό ή τον Γκάτσο. Συνέθεσα τραγούδια για να εκφράσω αυτό που απασχολούσε εμένα προσωπικά.
Θελήσατε σε κάποια περίοδο της καριέρας σας να αυτοπροσδιοριστείτε ως πολιτικά στρατευμένη καλλιτέχνις;
Ποτέ δεν το έκανα και διόλου δεν θεωρώ σωστό έναν τέτοιον όρο.
Ποια η γνώμη σας για το σημερινό ελληνικό τραγούδι;
Ο χώρος αυτός βρίσκεται σήμερα σε μεγάλη αποδιοργάνωση. Δεν υπάρχει πια δισκογραφία, ενώ υπάρχει η μεγάλη πειρατεία στο διαδίκτυο, που εξοντώνει τους δημιουργούς. Ούτε και κίνητρα υπάρχουν για τα νέα παιδιά, ώστε να φτιάξουν καινούργια πράγματα και να μας εκπλήξουν.
Εντούτοις διακρίνετε κάποια αξιόλογα πρόσωπα;
Παιδιά σοβαρά, που κάνουν καλή δουλειά, ναι, όχι όμως αξιόλογους! Για ποιους αξιόλογους μιλάμε, όταν δεν έχουν αυτά τα παιδιά αξίες να εκφράσουν; Μελοποιούν π.χ. Καβάφη και Ελύτη, αλλά δεν έχουν σωματική επαφή με το κείμενο! Δεν φτάνει ο σεβασμός και μόνο για να επικοινωνήσεις με ένα κείμενο.
Από όλα τα τραγούδια σας ποιο είναι το πλέον αγαπημένο σας;
Είναι το τραγούδι «Το μήλο», το οποίο έχω γράψει μαζί με τον Νίκο Πορτοκάλογλου και αγαπώ ιδιαίτερα. Επίσης καμαρώνω και για τα τραγούδια «Ο βασιλιάς και εγώ» και «Ηπειρώτικο τραγούδι», για τα οποία ο Μάνος Χατζιδάκις μού είχε μιλήσει με πολύ επαινετικά λόγια. Ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης είναι οι δύο μεγάλοι δημιουργοί που με έχουν επηρεάσει.
Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια
